در گیلان سد مهم تر است یا جنگل ؟

 در گیلان سد مهم تر است یا جنگل ؟

علت مخالفت کارشناسان محیط زیست باساخت سد شفارود

نگریستن به گلهای رنگارنگ ودرختان سر سبزوخرم ،چنان لذتی به آدمی می بخشد که هیچ لذتی را با آن برابری نمی توان کرد (امام صادق (ع)

سد شفارود که احداث آن از سال 87 در یکی از جنگل های گیلان  آغاز شده و هم اکنون نیز  ادامه دارد ،در6 کیلومتری جنوب غربی رضوانشهربه  فاصله 65کیلومتری رشت قرار دارد ،به گفته مسئولین ،ساخت این سد با ارتفاع 137 متر بلندترین سد کشور خواهد بود.

 اهداف ساخت این سد از نگاه مسئولین وقت چه بود ؟

1-تامین آب شرب رضوانشهر و پره سر به میزان 5/7میلیون متر مکعب  در سال

2- تامین آب کشاورزی به میزان 98 میلیون مترمکعب درسال برای  10 هزار و 830 هکتار زمین در منطقه رضوانشهر و پره سر

3- مصرف در صنعت به میزان 12 میلیون متر مکعب

4- تولید انرژی برق آبی به میزان 70 کیگاوات

5-حجم مخزن سد مورد نظر 98 میلیون متر مکعب

6- حجم حفاری آن یک میلیون و 500 هزار متر مکعب

7-شروع اجرای طرح از سال 87  که 20% تاکنون پیشرفت داشته

اما این طرح در کشور دارای مخالفانی نیز است ، به منظور روشن شدن ضرر و زیان این طرح نظرات بخش کوچکی از مخالفت کارشناسان محیط زیستی را ارایه می دهیم،شاید تاثیری درروند پیش روداشته باشد (با توجه به حجم زیاد مخالفان  از نوشتن نظرات موافقان خوداری شده است)

مخالفان  طرح سد شفارود

اسماعیل کهرم معاون ریئس سازمان محیط زیست

این سد غیر از ضرر چیزی دیگر نخواهد داشت با ساخت این سد قسمت زیادی از جنگل های شمال که امکان انتقال آنها وجود ندارد از بین می روند ،به نظر می رسد ما نمی خواهیم از تاریخ پند بگیریم ،در شمال ایران بدون ساخت سد هم آب وجود دارد و ساخت سد در آنجا اقدامی غیر ضروری است که نابودی قسمت زیادی از جنگل های هیرکانی را به همراه دارد ،عده ای که فقط به فکر منافع خود شان هستند  بر ساخت سد پافشاری می کنند ،سد شفارود ازبرنامه های اشتباهی بود که ساخت آن به صرفه نیست و صدمات آن بیشتر از فوایدش است به همین دلیل باید هر چه زودتر ساخت این سد  متوقف شود .(شهر خبر )

حمید راحتی کارشناس محیط زیست در امور پسماند

احداث یک تصفیه خانه و استفاده مجدداز آب های آلوده ای که به دریای خزر می ریزد به مراتب کم هزینه تر از احداث سد است، وی معتقد است زمانی که در گیلان مسئولیت داشته مدیران چوکا از احداث این سد دفاع می کردند،حال آنکه انگیزه آنان از دفاع فقط تامین منابع چوب مورد استفاده خود پس از قطع درختان حوزه دریاچه سد شفارود بود، از اینرو آنان ازجمله افراد پیگیر برای ساخت سد بودند، تحت فشارهای این چنانی و فشار نمایندگان در مجلس بود که این پروژه در زمان جوادی در سازمان محیط زیست مجوزهای اولیه را دریافت کردند .(سلامت نیوز)

یکی از نقدهای که به این پروژه وارد می شود این است که مزارع دراین منطقه به شدت در حال کاهش است، با وجود رودها ،وچشمه های متعدد ، همچنین میزان رطوبت سالانه منطقه ضرورتی برای احداث این سد وجود ندارد چرا که هکتارها زمین به زیر آب خواهد رفت ؛دیوارهای دو جانبه  سد نیزدارای  شیب بسیار تندی است ،ازطرفی به دلیل  قرار گرفتن روی گسل فعال در منطقه شفارود ، قرار گرفتن این سد در محدوده آستارا –آسالم از دیگر معضلات این طرح  است که ممکن است به منطقه آسیب وارد کند.

این سد در جنگل های دست نخورده تالش احداث می شود، یعنی پر باران ترین منطقه گیلان که در حدود 2000 میلی متر باران می بارد، با احداث این سد در حدود 300 هزار هکتارزمین کشاورزی  تخریب خواهد شد و بخشی از مسیر جاده از پونل به خلخال شاهد آب گرفتگی خواهد شد ،علاوه بر آن 12 کیلومتر برای ساختن جاده ،جنگل ها تخریب و خراب خواهد شد .

اما با وجود مخالفت ها همچنان اجرای این طرح در حال پیگیری است و قطع درختان نیز آغاز شده است.

دکتر مجید مخدوم کارشناس محیط زیست

این کارشناس خبره اعلام کرده که سالانه 5/1 تن از عناصر نیتروزن ،فسفر،پتاسیم در اثر فرسایش خاک وخروج خاک ازجنگل نابود می شود  در حالیکه جنگل شفارود قادر است در صورت تخریب نشدن 92 درصد خسارت ناشی از فرسایش و نابودی عناصر نیتروزن ،فسفر،پتاسیم موجود در خاک را جلوگیری کند.

کاری که می خواهد در شفارود انجام دهند یک فاجعه است و اثرات آن را ما در سالهای بعد در تالش خواهیم دید، در حدی که می توانم بگویم فاجعه ارومیه درتالش نیزتکرار خواهد شد.سد سازی در منطقه ای آن هم با این میزان باراش همانند آن است که شما درحال شنا دردریا باشید وسپس با شروع باران بالای سر خود چتر بگیرید بهترین پیشنهادی که من می توانم بدهم  این است که همین حالا پروژتعطیل شود.(سایت انجمن علمی جنگلبانی ایران)

  هادی کیا دلیری ریئس انجمن جنگل بانی ایران

میزان ذخیره سالانه ،آب ازسوی جنگل برحسب نوع جنگل 500 تا2000مترمکعب در هر هکتار برآوردمی شود،جنگلهای راش به دلیل وجود لاشبرگ زیاد حکم یک اسفناج را در ذخیره آب را دارند پایین بودن دما ومیزان زیاد بارندگی در جنگل های تالش زمان ماندگاری لاشبرگ ها درختان جنگل را افزایش می دهد و با تجزیه دیر هنگام لاشبرگ ها آزاد شدن آب به صورت تدریجی صورت می گیرد این روند آرام آب باعث می شود ماندگاری آب طولانی تر شده و ازهمین رو برکه ها همواره آب داشته باشند .

در زمین های که پوشش جنگلی وجود ندارد پیوند های کلوئیدی خاک بر اثر ضربات باران شکسته شده ومنافذ خاک بسته می شود و در نتیجه آب توانایی نفوذ درزمین را ندارد به همین دلیل توانایی زمین های جنگلی برای ذخیره آب 40 برابر زمین های معمولی است .

دکتر محمد علی کیخا معاون محیط زیست ایران

هرکس که پیشرفت غیر قانونی پروژه(سد شفارود) را بخواهد دلسوز محیط زیست نیست ،توقف پروژه و پرداخت جریمه بهتر از ضرهای هنگفت در آینده است ،دکترکیخا از مسئولان دولت یازدهم خواست همانند ریئس جمهوربرای مسایل محیط زیست اهمیت قایل شوند (فرهیختگان سرپرستی گیلان)

دکتر حسین اخانی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

پدیده ریز گردها در اهواز و زاگرس در آینده به سراغ این استان خواهد آمد دلیلش هم ساخت بی رویه سد در دو استان شمالی کشور است ،ساختن بی رویه سد در منطقه زاگرس باعث شد که شریان های حیاتی طبیعت قطع شود و گیاهان رشد نکنند و درختان خشک شوند و جنگل تبدیل به بیابان شود و خاک بیابان به صورت ریز گرد به شهرها هجوم آورد تا طبیعت انتقامش را از انسان ها بگیرد، حال این اتفاق در سال های آینده برای شهرهای واقع در منطقه البرز هم خواهد افتاد چون سد هایی مانند  شفارود باعث بیابانی شدن جنگل های سر سبز شمال ایران خواهد شد. (فرهیختگان سرپرستی گیلان)

به نظر می رسد که مخالت با طرح احداث سد شفارود در گیلان و ایران بیشتر از گذشته ادامه دارد ،اما تاکنون اقدام رسمی از دولت اعتدال و تدبیر صورت نپذیرفته است ،معلوم نیست که دولت مردان در گذشته با این حرکت ضد محیط زیستی چه اهدافی را دنبال می کردند و یا مشاوران گیلانی این طرح چه اهدافی را در دستور کار خود قرارداده بودند ،آنچه که تاکنون شنیدیم و خواندیم درهیچ کشوری درختان جنگل را از بین نمی برند تا سد بسازند ،بلکه مردم  و مسئولین را مجاب می کنند تا در کاشت درخت و حفاظت جنگل به دلیل شرایط زیست محیطی تلاش بیشتری کنند و از آن حفاطت کامل نمایند، فارغ از اینکه چه کسی موافق و یا مخالف است برای این مسئله حیاتی و طبیعی در گیلان ضرورت ایجاب می کند که کار کارشناسی و ارزیابی کامل صورت پذیرد ، تا ضرری به  استان سرسبز ما وارد نشود، با توجه به اینکه گیلان و مازندران سرسبز ترین مناطق جنگلی بکر ایران را دارا هستند  حفاظت از آن وظیفه ملی هرشهروند ایرانی است ،نقش نمایندگان محترم گیلان در این مسئله حیاتی می تواند تاثیر گذار باشد ،سود و یا ضرر سد شفارود ،نسل های آینده را با این سوال مواجه خواهد کرد که  نمایندگان استان گیلان کجای این طرح بودند و چه نقشی در نگاه مثبت ویا منفی داشته اند؟.

به امید اینکه مسئولان گیلان  به دور از هرگونه  مصلحت اندیشی ،جناح بندی وسیاسی کاری چاره اندیشی کرده ،تا با جمع بندی  نظرات  کارشناسان خبره گیلان و ایران از جنگل های شمال حفاظت و پاسداری نموده ،ومانعی برای از بین بردن درختان جنگل های شمال تحت هر عنوانی باشند.

نویسنده رضا بژکول   ارشد علوم سیاسی       94/7/3