وزارت بهداشت و واگذاری بیمه ها به این وزارت !؟ نه شدنی است نه عاقلانه است

وزارت بهداشت و واگذاری بیمه ها به این وزارت !؟ نه شدنی است نه عاقلانه است

حسین راغفر، کارشناس اقتصادی:واگذاری بیمه ها به وزارت بهداشت خطاست

    اجرای این طرح برای مصرف کننده خدمات درمانی می تواند بسیار خطرناک باشد. شما وقتی یک کالایی دارید باید یک جایی غیر از کسی که منتفع است، قیمت گذاری کند. طبیعی است کسی که منتفع است می خواهد قیمت را بالاببرد. از طرف دیگر کسانی که بیمه های خدمات درمانی تامین اجتماعی هستند، سهم قابل توجهی از اعتبارات متعلق به اینها بوده که مصرف شده و این امکانات را برای بخش درمان بیمه شده ها فراهم کرده است
    
    با توجه به پیشینه یی که واگذاری بیمه های درمانی به وزارت بهداشت در سال های گذشته داشته است، این اقدام مناسب است؟
    خیر. به هیچ وجه. این درست نیست که یک سازمان یا وزارتخانه از یک طرف هم مجری و ارائه دهنده خدمات باشد و از طرف دیگر هم سیاستگذار و قیمت گذار خدمات باشد.
    
    در صورت اجرایی شدن این موضوع بیمه ها با چه چالش هایی روبه رو خواهند بود؟
    در صورت انتقال بیمه ها به وزارت بهداشت اتفاقی که خواهد افتاد، این است که خدمات بیمه یی از تامین اجتماعی جدا می شود و زیرنظر وزارت بهداشت می رود. واقعیت این است که این وزارت بهداشت در حال حاضر درگیر مسائل خودش است و مشکلات عدیده یی دارد. در این شرایط اگر قرار باشد بیمه ها هم زیرنظر وزارت بهداشت قرار گیرد، چون وزارت بهداشت عمده ترین نقش را به همراه بیمه گران در تعیین تعرفه های پزشکی دارد، به این ترتیب قیمت گذار، عرضه کننده و متقاضی یکی می شود. این در حالی است که هیچ جای دنیا چنین شیوه یی وجود ندارد که قیمت گذار و خریدار و متقاضی یکی باشد.
    
    تاثیر اجرای این طرح بر مصرف کننده خدمات یا به عبارتی مردم چگونه است؟
    اجرای این طرح برای مصرف کننده خدمات درمانی می تواند بسیار خطرناک باشد. شما وقتی یک کالایی دارید باید یک جایی غیر از کسی که منتفع است، قیمت گذاری کند. طبیعی است کسی که منتفع است می خواهد قیمت را بالاببرد. از طرف دیگر کسانی که بیمه های خدمات درمانی تامین اجتماعی هستند، سهم قابل توجهی از اعتبارات متعلق به اینها بوده که مصرف شده و این امکانات را برای بخش درمان بیمه شده ها فراهم کرده است. این افراد به دلیل هزینه هایی که پرداخت کرده اند، متفاوت هستند و باید خدماتی که دریافت می کنند هم متفاوت باشد. در شرایطی که اگر بیمه ها زیر پوشش وزارت بهداشت برود، مشابه خدمات درمانی در بیمارستا ن های دولتی عمل خواهد شد و بیمه شده تامین اجتماعی گویی انگار حق بیمه یی پرداخت نکرده است.
    
    کارشناسان وزارت بهداشت در دفاع از این واگذاری معتقدند درمان باید یکپارچه شود. از این رو بیمه خدمات درمانی نیز چون بخشی از درمان است باید زیرنظر این وزارتخانه باشد.
    بحث بیمه ها یک امر کاملاتخصصی است و اصلادر حوزه تخصص وزارت بهداشت نیست. بیمه ها فقط شامل بیمه های درمانی نیست. بیمه های بازنشستگی و انواع و اقسام بیمه های اجتماعی دیگر هم هست که دولت علی الاصول باید برای آن یک دستگاه و متصدی داشته باشد. همچنین مساله بیمه های اجتماعی و درمانی که مساله بیمه کشاورزی و روستاییان و عشایر را هم شامل می شود به دلیل ارتباط تنگاتنگ با مسائل رفاهی باید در حوزه وظایف دستگاه های رفاهی دیده شود. در مورد بیمه های درمانی هم همان طور که در ابتدا گفتم ارائه دهنده خدمت و بیمه نباید یکجا قرار گیرد. آن موقع قیمت گذاری و تعیین تعرفه تنها بر عهده این وزارتخانه قرار خواهد گرفت و خیلی روشن است که این کار خطاست. اما وزارت رفاه و تامین اجتماعی این اواخر به جایی رسیده بود که عملکرد مناسبی نداشت و تعطیلی آن بهتر از ادامه کارش بود چون عملایک دستگاه عریض و طویل بود که کسی به آن کار تخصصی ارجاع نمی داد. خود دولت و رییس دولت هر کاری می خواست انجام می داد و حتی یک نیم نگاهی هم به این وزارتخانه و مسوولیت های آن نداشت. ضمن اینکه این تشکیلات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تشکیلاتی است که خیلی از خدماتش به دلیل گستردگی زیاد معطل مانده است و ظرفیت های لازم را هم در اختیار ندارد.
    
    مسوولیت بیمه های درمانی در کشورهای پیشرفته عموما با چه دستگاهی است؟
    به عنوان نمونه بیمه های اجتماعی در انگلیس عمدتا زیر پوشش تامین اجتماعی قرار دارد ولی ارائه کننده خدمات درمانی یکپارچه است و نظام حمایت اجتماعی وجود دارد. دستگاه سلامت ملی ارائه دهنده خدمات است و عملاهمه بیمه هستند و می توانند خدمات را به صورت رایگان از نظام پزشکی بگیرند. بنابراین این تفکیک وجود ندارد چون همه مردم بیمه هستند. یک دستگاه است که این خدمات را ارائه می کند.
    
    به نظر شما با تشکیل سازمان بیمه سلامت می توان کارایی بیمه ها را افزایش داد؟
    به هیچ وجه. تشکیل این سازمان تنها دستگاه ها را عریض و طویل تر خواهد کرد و مقدمه انتقال بیمارستان های تامین اجتماعی و دستگاه های دیگر به وزارت بهداشت هم خواهد بود. به نظر من این شیوه هیچ کمکی نمی کند و تنها هزینه ها را بیشتر خواهد کرد.
    اگر شرایط کنونی شرایط مناسب و کارایی نیست باید یک فکر جامع تری صورت گیرد. طرح واگذاری بیمه ها به دلیل ایجاد زمینه برای نفوذ وزارت بهداشت است و کار تخصصی و مطالعه شده پشت آن وجود ندارد. در مورد سیاستگذاری بیمه های درمانی باید یک نظام سلامت ملی تشکیل شود و وزارت بهداشت مسوولیت ارائه خدمات رایگان به همه ملت را داشته باشد. در آن شرایط بحث بیمه ها معنی پیدا کند و بیمارستان دیگری مسوولیت نخواهد داشت. به این صورت در بحث سیاستگذاری در تعرفه ها علی الاصول نقش یک دستگاه تعیین کننده که رفاه اجتماعی است خیلی برجسته می شود که مسوولیت سیاستگذاری و تعیین تعرفه ها را داشته باشند و طرف مقابل تنها عرضه کننده خدمات باشد یعنی تعیین قیمت توسط نهاد دیگری باید صورت گیرد.
    
    تعدادی از کارشناسان معتقدند ناکارآمدی بیمه ها از زمانی شروع شد که وزارت رفاه و تامین اجتماعی منحل و وظایف این وزارتخانه نادیده گرفته شد. به نظر شما ابقای این وزارتخانه برای افزایش کارآمدی بیمه ها درست است؟
    دلیل اینکه وزارت رفاه تشکیل شد در درجه اول این بود که اساسا کشور نیازمند وزارت رفاه است. از طرف دیگر یکی از اصلی ترین دلایل تاسیس وزارت رفاه، توزیع یارانه ها بود که کلیه سیاستگذاری ها برای یارانه ها اعم از یارانه های دارویی، یارانه های خدمات درمانی، یارانه خدمات کشاورزی، یارانه صنعت و... به یک وزارتخانه واگذار شود که به عنوان یک وزارتخانه تخصصی در این زمینه کار کند.
    نکته دیگر بیمه ها بود یعنی این وزارتخانه بیمه ها را تحت پوشش قرار دهد و حمایت های لازم را برای ارتقای رفاه اجتماعی انجام دهد. سوم اینکه در حوزه آسیب های اجتماعی هیچ دستگاهی وجود نداشت که پاسخگو باشد و مشخص شود بالاخره چه کسی مسوول انواع و اقسام آسیب های اجتماعی مثل زنان خیابانی، کودکان کار، اعتیاد و... است. بنابراین یک وزارتخانه یی باید تشکیل می شد که با سیاستگذاری برای رفع این آسیب های اجتماعی هم مسوولیت منابع برای مرتفع کردن مسائل را داشته باشد و هم پاسخگو باشد. در آن زمان مسوولیت های این را به تدریج تکه پاره کردند. بیمه ها راکد بود. مسوولیت حمایت های اجتماعی و... هم عملابه معنای خدمات عمومی گروه های محروم و... در طرح های مختلف دولت که راسا ارائه می کرد عملایک دستگاه فاقد کارآمدی شده بود. بنابراین انحلال آن بهتر بود. ابقای این وزارتخانه زمانی مناسب است که بتواند مسوولیت هایی که طبق قانون جامع رفاه و تامین اجتماعی تعریف شده است به این وزارتخانه واگذار شود و از آن مسوولیت بخواهند.
    
    با این شرایط راه حل شما برای کارایی بیمه ها و حل مشکلات رفاهی چیست؟
    اگر قرار است یک وزارتخانه یی پاسخگو باشد باید یک وزارتخانه تخصصی و مستقل باشد و آن وزارت عدالت اجتماعی است که علاوه بر بیمه ها حوزه های مربوط به اشتغال را بر عهده بگیرد. وزارت کار هیچ وقت نپذیرفته است که مسوولیت اشتغال با وزارت کار است. این وزارتخانه همیشه ادعا می کرده مسوول روابط کار و کارگری است و بیشتر به قوانین و مقررات مرتبط پرداخته تا به اشتغال. در حالی که یکی از اصلی ترین مسائل مملکت بیکاری است و بنابراین نیازمند ایجاد شغل هستیم. باید یک دستگاه تخصصی روی این موضوع مطالعه کند و راه حل های مناسب ارائه کند. مساله یارانه های یک مساله کاملاجدی است و حجم بزرگی از اعتبارات ملی را به خودش اختصاص دهد. بعد هم سایر پدیده ها و آسیب های اجتماعی هم باید یک متولی داشته باشد. با تضعیف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بخش های دیگر هم تضعیف خواهد شد و این بخش ها معطل باقی خواهد ماند.
    به نظرم بهتر است یک وزارت رفاه به صورت مستقل ایجاد شود و همان طور که قانون جامع نظام رفاه و تامین اجتماعی مسوولیت تحقق اهداف را به این وزارتخانه واگذار کرده بود، کماکان از این وزارتخانه مستقل این خدمات را طلب کند. به شرط اینکه قانون نظام جامع رفاه و تامین اجتماعی اجرا شود و مسوولیت هایی که به این وزارتخانه داده شده از آن خواسته شود. اختیارات لازم هم داده شود و مسوولیت هم خواسته شود. در غیر این صورت و مشابه روال قبل نمی توان از آن انتظاری داشت.