فلسفه و فراز و فرود جهانی

فلسفه و فراز و فرود جهانی

نگاهی به کتاب «فراز و فرود فلسفه در ایران و جهان»

بازگشت به فلسفه

کیهان چگونه به‌وجود آمده، منشأ پیدایش جهان چیست، آرخه یا عنصر نخستین جهان کدام‌یک از عناصر چهارگانه است، دولت- شهر را چگونه باید اداره کرد، مرگ، تولد، اخلاق و فضیلت، خیر و شر، زشت و زیبا، دوست و دشمن و... همگی پرسش‌ها و مفاهیمی است که انسان از لحظه آغاز تفکر با آنها دست به گریبان است. ردپای کنش- تفکر را باید در ارتباط میان فلسفه با سیاست، متافیزیک، هنر، علم، اخلاق و الهیات جست‌وجو کرد.
فلسفه دایما قلمرو خود را جزیی و جزیی‌تر می‌کند. اما تدریس فلسفه در ایران غالبا بر محور حافظه و از برکردن تاریخ فلسفه می‌چرخد. حال آنکه درست اندیشیدن و روشمند فکرکردن نیاز واقعی جهان امروز است و محفوظات به تنهایی گرهی از کوه عظیم مشکلات نمی‌گشاید. در کنار مبانی هستی‌شناسانه، نسبت فلسفه با قدرت و سیاست نیز از جمله مباحثی است که برای فلسفه مهم بوده و هست. هرمز ممیزی در کتاب «فراز و فرود فلسفه در ایران و جهان» کوشیده تا این پرسش‌ها و مبانی را در قالبی ساده و روان جمع‌آوری کند. هدف کتاب با ضرورت آموزش فلسفه به کودکان و نوجوانان دنبال می‌شود: «آموزش فلسفه به کودک، تفکر او را در زندگی رشد می‌دهد». نگارنده در این کتاب در تلاش است تا مفاهیم اصیل فلسفه و اندیشه متفکران شرقی و غربی را گام‌به‌گام برای کودکان و نوجوانان تشریح کند تا آنها ضمن یادگیری مهارت استدلال و خردورزی، خلاقیت و نگرش عمیق به مسایل را تمرین کنند.
این کتاب در سه بخش جمع‌آوری شده که نگارنده در فصل نخست به چیستی فلسفه، حکمت، منطق، علم کلام، تاریخ فلسفه، عصر رنسانس، نگاهی تازه به جهان و موضوعاتی دیگر که به اندیشه‌های بنیادی در فلسفه می‌پردازد. در بخش بعدی به فلسفه و پیام‌آوران ایرانی می‌پردازد. او در بخش زندگی و آرای متفکران شرقی، بزرگانی همچون زردشت، مانیف مزدک، فارابی، ابن‌سینا، خوارزمی، خیام، ابوریحان بیرونی، سهروردی، ملاصدرا و زکریای رازی را شرح می‌دهد. در بخش آخر فرهنگ هند و اروپایی را توضیح می‌دهد.
نگارنده در این بخش به شرح و بررسی آرای متفکرانی نظیر بودا، تالس، پارمندیس، هراکلیتوس، امپدوکلس، ارشمیدس، زنون، سقراط، افلاتون، ارسطو، کپرنیک، نیوتن، داوینچی، جان لاک، اسپینوزا، کانت، هگل، مارکس، نیچه، هابرماس، ویتگنشتاین، هایک، فریدمن، سارتر، آرنت، جان دیویی و دیگر متفکران غربی می‌پردازد.

---