افزایش خط فقر سلامت در دولت مهر ورز به زیر خط فقر، ایرانیان براساس امار از 82 تا 91به 5/2درصد سقوط کردند(مبارک دولت مهر ورز)

 

 

 

ررسی آماری هزینه‌های درمان در سال 1382 تا 1391 مشخص کرد

افزایش 5/2برابری سقوط ایرانیان به زیر «خط‌فقر»

محمدحسین نجاتی

عدالت در سلامت، در وضعیت اورژانسی قرار دارد. مثلث اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال 1389، بی‌توجهی دولت‌های نهم و دهم به تخصیص اعتبارات به وزارت بهداشت و افزایش فزاینده تورم در بخش بهداشت و درمان، وضعیت هزینه‌های درمان را به جایی رسانده که طی سال‌های 1382 تا سال 1391 تعداد کسانی که به زیر «خط‌فقر» سقوط کردند 5/2برابر شده است. بر اساس دو پژوهش دانشگاهی در گروه اقتصاد دانشگاه الزهرا تهران از سوی دکتر حسین راغفر و همکاران (اندازه‌گیری نابرابری در هزینه‌های سلامت در ایران) و گروه اقتصاد دانشگاه علامه‌طباطبایی تهران، (بررسی برابری در تامین مالی هزینه‌های سلامت خانوارهای ایرانی ) از سوی دکتر مهرآرا و همکاران، در سال 1382 دو‌درصد مردم در سراسر کشور هرسال به دلیل هزینه‌های کمرشکن درمانی، به زیر «خط‌فقر» سقوط می‌کردند. این در حالی است که این رقم در سال 1384 همزمان با آغازبه‌کار دولت نهم به 2/2درصد رسید. پس از آن همزمان با تحمیل ترکش‌های ناشی از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و بی‌توجهی دولت به تخصیص بخشی از درآمد ناشی از این قانون به بخش بهداشت و درمان در سال 1389، تعداد کسانی که به دلیل هزینه‌های کمرشکن درمان به زیر «خط‌فقر» سقوط کردند، به چهاردرصد از کل مردم کشور رسید. اما این پایان راه نبود و این ‌درصد در سال 1390، به 5/4درصد و در سال 1391 به پنج‌درصد رسید. (شرح در نمودار شماره یک) در مقوله اقتصاد سلامت، هزینه‌های کمرشکن درمانی (Catastrophic Expenditure) زمانی اتفاق می‌افتد که کل هزینه‌های سلامتی پرداخت‌شده از جیب خانوار برابر یا بیش از 40‌درصد از توان پرداخت خانوار یا مصارف غیرخوراکی او باشد. افزایش روز‌به‌روز هزینه‌های کمرشکن درمانی در شرایطی است که بر اساس برنامه چهارم توسعه قرار بود ‌درصد کسانی که به‌دلیل هزینه‌های کمرشکن درمان به زیر «خط‌فقر» سقوط می‌کنند، به یک‌درصد کاهش پیدا کند. همچنین نکته نگران‌کننده دیگر در زمینه هزینه‌های درمان، سهم بالای پنج دهک پایین جامعه ایران در سقوط به زیر «خط‌فقر» است. به‌طوری‌که بر اساس بررسی صورت‌گرفته در گروه اقتصاد دانشگاه علامه‌طباطبایی تهران در رابطه با «برابری در تامین مالی هزینه‌های سلامت خانوار‌های ایرانی» 8/24درصد از کسانی که سالانه به دلیل هزینه‌های کمرشکن درمانی به زیر «خط‌فقر» سقوط می‌کنند، در دهک دهم جامعه قرار دارند. همچنین 8/13درصد در دهک نهم، 1/10درصد در دهک هشتم، 10‌درصد در دهک هفتم، هشت‌درصد در دهک ششم، 1/9‌درصد در دهک پنجم، 3/6‌درصد در دهک چهارم، 8/5‌درصد در دهک سوم، 1/6‌درصد در دهک دوم و شش‌درصد مردم در دهک یکم سالانه به دلیل هزینه‌های درمانی به زیر «خط‌فقر» می‌روند. (شرح در نمودار شماره دو) به عبارت دیگر، 66‌درصد کسانی که به زیر «خط‌فقر» سقوط کردند، در پنج دهک پایین جامعه بودند.
اجرای معیوب هدفمندی یارانه‌ها و تاثیر بر افزایش هزینه‌ها
اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و عدم تحقق وعده‌های دولت به وزارت بهداشت، اولین زمینه افزایش هزینه‌های درمانی و افزایش میزان سقوط مردم به زیر «خط‌فقر» را فراهم کرد. بر اساس قانون هدفمندی یارانه‌ها دولت موظف شد با توجه به افزایش هزینه بیمارستان‌های دولتی، بیش از 10‌درصد از عواید ناشی از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها را در اختیار وزارت بهداشت بگذارد. هدف از اختصاص این اعتبار که مصوبه قانونی مجلس شورای اسلامی را نیز به‌همراه داشت، جلوگیری از افزایش هزینه‌های درمانی مردم و حمایت از بیمارستان‌های دولتی بود. اما دولت دهم در اسفندماه سال 1389 در اقدامی تعجب‌برانگیز سهم وزارت بهداشت از درآمد حاصل از هدفمندی یارانه‌ها را به وزارت راه داد تا این وزارتخانه بتواند از عهده عیدی و تعهدات مالی خود به کارکنان این وزارتخانه بر‌ آید. نتیجه آن شد که بیمارستان‌های دولتی با افزایش 600‌درصدی هزینه‌های خود مواجه شوند و ‌درصد کسانی که به دلیل هزینه‌های کمرشکن درمانی به زیر «خط‌فقر» سقوط می‌کنند، از دو‌درصد سال 1382 به 5/4‌درصد سال 1391 افزایش پیدا کند.بهداشت و درمان رکورددار تورم قیمت‌ها
از سوی دیگر، اجرای معیوب قانون هدفمندی یارانه‌ها تاثیرات مخرب دیگری نیز داشت. به‌طوری‌که عدم حمایت دولت از وزارت بهداشت باعث شد، مطالبه قانونی وزارت بهداشت از سهم ناشی از درآمد اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها محقق نشود و بهداشت‌ودرمان در میان سایر هزینه‌های یک خانوار رکورددار تورم شود. بر اساس آمار بانک مرکزی، تورم در بخش بهداشت و درمان در سال 1385 همزمان با اولین سال فعالیت دولت نهم 8/13درصد بود. اما این ‌درصد در سال 1389 به 28‌درصد و در پایان سال 1391 به بیش از 60‌درصد افزایش پیدا کرد.شاخص‌های مالی سنجش عدالت در سلامت چیست؟
وضعیت عدالت در سلامت کشور، با توجه به افزایش تعداد کسانی که با هزینه‌های کمرشکن درمانی مواجه هستند، در شرایطی به وضعیت بحرانی خود رسیده که کارشناسان اقتصاد سلامت، برای بررسی میزان عدالت از شاخص‌های زیر استفاده می‌کنند:
پرداخت از جیب (Out Of Pocket): نسبتی از هزینه‌های خدمات بهداشتی و درمانی که مستقیما از جیب به‌هنگام دریافت خدمت پرداخت می‌شود. از این‌رو کاهش هرچه‌بیشتر آن مثبت ارزیابی شده و به‌عنوان یک مورد در برنامه چهارم توسعه ذکر شده است (کاهش پرداخت مستقیم از جیب تا 30‌درصد).
هزینه‌های کمرشکن (Catastrophic Expenditure): هزینه‌های کمرشکن سلامت زمانی اتفاق می‌افتد که کل هزینه‌های سلامت پرداخت شده از جیب خانوار برابر یا بیش از 40‌درصد از توان پرداخت خانوار یا مصارف غیرخوراکی او باشد. کاهش هرچه‌بیشتر این شاخص نیز مثبت ارزیابی شده و به‌عنوان یک مورد در برنامه چهارم توسعه ذکر شده است (کاهش نسبت خانوارهای مواجه با هزینه‌های فاجعه‌بار سلامت به کمتر از یک ‌درصد).
هزینه‌های فقرزا (Medical Impoverishment): این شاخص‌ درصدی از خانوارها را نشان می‌دهد که از نظر درآمدی پس از کسر پرداخت به سلامت زیر «خط‌فقر» قرار می‌گیرند به عبارتی فقر ناشی از هزینه‌های درمانی را تجربه می‌کنند.
شاخص ضریب‌جینی (Gini Coefficient Index): ضریب‌جینی یک واحد اندازه‌گیری پراکندگی آماری است که معمولا برای سنجش میزان نابرابری در توزیع درآمد یا ثروت در یک جامعه آماری استفاده می‌شود. این ضریب با نسبتی تعریف می‌شود که ارزشی بین صفر و یک دارد. یک ضریب‌جینی پایین برابری بیشتر در توزیع درآمد یا ثروت را نشان می‌دهد در حالی‌که ضریب‌جینی بالاتر توزیع نابرابر را مشخص می‌کند.
شاخص مشارکت مالی عادلانه (Fairness in Financial Contribution Index): شاخص مشارکت عادلانه در تامین مالی با هدف اندازه‌گیری میزان عدالت در توزیع بار مالی هزینه‌های درمانی در سال 2000 از سوی سازمان جهانی بهداشت به‌عنوان یکی از سه هدف عمده یک نظام سلامت مطرح شده است. 

 

---

اوکراین، روسیه و عقب نشینی تاکتیکی

اوکراین، روسیه  وعقب نشینی تاکتیکی وصوری  

یاداشت  

براساس برنامه ریزی انجام شده از سوی وزارت امور خارجه و یا به عبارتی دولت اقتدار گرای  روسیه  قرار است وزرای دو کشور امریکا و روسیه  در یک کشور اروپایی ملاقات کنند  تا در مورد شبه جزیره کریمه و اوکراین که  از سوی روسها مورد تحدید قرار گرفته  بحث و گفتگو کنند،حال چه عاملی باعث شده که  دولت روسیه در خواست  چنین جلسه ای بنماید ؟یا  چرا بعد از اشغال کریمه چنین درخواستی را به میان کشیده ؟ایا غیر از این است که قطنامه سازمان ملل و تحریمهای  حداقلی اتحادیه اروپا و امریکا ان هم چند مقام مسول و نزدیکان به پوتین و یا اخراج روسیه از 8کشور صنعتی ،تاریخ نشان داده که هر گاه سازمان ملل ویا دنیا در مقابل زورگویهای دولتی قلدر عکس العمل نشان دادند قدرتها کمی عقب نشینی حتی صوری کردند حال این تهدیدهای حالت بالفعل و واقعی به خود بگیرد چه خواهد شد ،روسیه مسلما نقشهای فراتر از اینها در سر دارد و سازمان ملل و سازمانها و نهادهای بین المالل دیگر و نهادهای مطرح  در جامعه جهانی  باید پیش از هر اقدامی ازسوی روسیه از عوامل بازدارند خود استفاده نمایند تا اتفاقی که در کریمه افتاد در جمهوریهای دیگر نیافتد، ،به امید داشتن جامعه جهانی بی سلاح کشتار جمعی و زورگویهای هر قدرتی بر اساس هر برنامه ای و متدی که در دهن دارند  دنیای جدید جای زور گوها نیست  این  باید در جامعه جهانی نهادینه شود .

 به امید ان روز. 

رضا بژکول  دانشجوی ارشد علوم سیاسی

نفت و دولت رانتی در 77سال گذشته در ایران

 نفت و دولت رانتی در 77سال گذشته در ایران

  

تا جابی که من خبر دارم در ایران حدودا 70 سال پیش و برای اولین بار زنده‌یاد ابوالفضل لسانی، نفت را طلای سیاه خواند و در میان معاصران هم گمان می‌کنم اولین بار آقای حسین مهدوی در مقاله‌ای که سال 1970 به انگلیسی منتشر کرد از دولت رانتی سخن گفت و این نکته را پیش کشید که پرسشی که باید به آن پرداخت این است که چرا کشورهای صادرکننده نفت که منابع زیادی در اختیار دارند، جزو کشورهای با رشد بالا در جهان نیستند و درخصوص ایران هم نوشت که نرخ رشد اقتصادی ایران بطور متوسط در طول 1955-1965 سالی 2 درصد بوده است. دراین مقاله مهدوی از موانع اجتماعی و سیاسی برسر راه رشد اقتصادی سخن گفت و ادامه داد تا این موانع برطرف نشود، درآمدهای نفتی تاثیر قابل توجهی روی نرخ رشد نخواهد داشت. در همین راستا به ترکیب هزینه‌های دولت در آن دوره اشاره کرد و افزود: افزایش هزینه‌های غیرمولد نمی‌تواند روی نرخ رشد اقتصادی اثر مثبتی داشته باشد. اگر چه این حرف‌ها در بیش از 40 سال پیش گفته شد ولی به گمان من هنوز هم درست هستند. اگر چه درست است که این کشورها رشد اقتصادی بالائی ندارند ولی علت این رشد پائین نه «داشتن» پول نفت، بلکه «نداشتن» خیلی امور دیگر است که در میانشان مشترک است. یکی از این عوامل نداشتن جامعه مدنی قوی در این کشورهاست. به ایران در یک سال آخر دولت آقای احمدی‌نژاد بنگرید، در چندین مورد رئیس مجلس رسما رئیس‌جمهور را به عدم اجرای قانون متهم کرد. خب چه اتفاقی افتاد! آیا جریانی، نهادی، یا شخصی که اختیار داشته باشد مامور شد تا به این موارد رسیدگی کرده و نتیجه را گزارش بدهد؟ تا جائی که من می‌دانم خیر. یا مثلا مگر مجلس قانون تصویب نکرده بود که به بخش تولید باید 30 درصد درآمدها را یارانه نقدی بدهند. خب دولت وقت نداد. ما فقط در همین حد خبر داریم که دولت این کار را نکرده است و همچنین خبر داریم که بخش تولیدی بیشتر از همیشه گرفتاری دارد. در برخورد به این مهم چه اتفاق افتاد؟ تا جایی که من می‌دانم هیچ! یا اگر بخواهم از واژه‌های استاد حسین مهدوی استفاده کنم باید بگویم که مشکل اصلی ایران نه داشتن پول نفت بلکه وجود همان چیزهایی است که او موانع اجتماعی و... می‌خواند و اما درباره دولت رانتی، من در این جا از تعریفی استفاده می‌کنم که در مقاله استاد حسین مهدوی خوانده‌ام که دولت رانتی دولتی است که بطور مستمر از منابع خارجی میزان قابل توجهی رانت دریافت می‌کند. رانتی که از بیرون می‌آید، می‌تواند به شکل و صورت‌های مختلفی در بیاید. برای نمونه کشتی‌هایی که از کانال سوئز گذر می‌کنند باید به دولت مصر حق گذر بدهند و یا از سوی دیگر، دولت ایران یا کویت به ازای نفتی که صادر می‌کند از دیگران دلار دریافت می‌کند. این که آیا چنین دولتی می‌تواند دموکراتیک باشد یا نه، بستگی دارد که آیا شما در این کشور خاص، زیر ساخت‌ها و نهادهای لازم را برای حفظ و تداوم دموکراسی ایجاد کرده‌اید یا خیر. نکته این است که ما اغلب فراموش می‌کنیم که دموکراسی هدیه‌ای خداداد نیست که خداوند به عده‌ای داده باشد و از عده‌ای دیگر دریغ کرده باشد. در همین جوامعی که دموکراسی دارند، به راستی که در گذر تاریخ چه خون دل‌ها خورده‌اند و چه زحمت‌ها که کشیدند تا امروز به جائی رسیده‌اند که ما شاهدیم. از کشورهای دیگر خبر ندارم ولی در این انگلیسی که من زندگی می‌کنم، شما مشاهده می‌کنید که در یک فرایند بیش از 300 ساله برای گسترش و بهبود این نهادها کوشیدند. به عنوان مثال و همین طور سردستی به چند مورد اشاره می‌کنم. در 1628 پارلمان تصویب کرد که جمع‌آوری مالیات بدون اذن پارلمان غیرقانونی است. در 1624 پارلمان انحصار را غیرقانونی اعلام کرد. در انگلیس همین سال‌ها یعنی در قرن هفدهم است که علاوه بر تقدس مالکیت خصوصی، حاکمیت پارلمان و قوانین عرفی تصویب می‌شود. یعنی می‌خواهم توجه شما را به این نکته جلب بکنم که گرفتاری ما نه داشتن پول نفت که نداشتن این نهادهاست و برای دموکراتیک کردن نهاد دولت هنوز هزار و یک کار اساسی دیگر روی دست‌های ما مانده است. در نتیجه با نفت یا بدون آن، نهاد دولت با نسخه‌برداری از کتاب‌های درسی اقتصاد نئولیبرالی دموکراتیک نمی‌شود تا بتواند از این منابع به نفع اکثریت مردم استفاده کند. البته شماری از همکاران اقتصاددان ما بدون توجه به این زمینه‌ها از «مصیبت منابع» سخن می‌گویند که قرار است از دو مجرا عمل کند- یعنی روی رشد اقتصادی تاثیر منفی بگذارد. اول این که درآمدهای ناشی از منابع طبیعی موجب پیدایش رکود دربخش صنعتی می‌شود- همان چیزی که به آن بیماری هلندی هم گفته می‌شود. دیده‌ام که دوستان بدون توجه به این واقعیت که ما در ایران بخش صنعتی مطرحی در سطح جهان نداریم که به دست انداز افتاده باشد، مدعی وجود بیماری هلندی درایران اند. و دوم این که وجود این منابع، موجب تضعیف نهادها در کشور می‌شود. در سال‌های اخیر هم عمدتا در نتیجه چند تا کار پژوهشی که «جفری ساکس» و «وارنر» انجام داده‌اند، بحث‌های زیادی درباره این «مصیبت» در گرفته است. بدون اینکه بخواهم وارد جزئیات بشوم، باید بگویم که پژوهش‌های ساکس و وارنر هم کمبود نظری دارد و هم کمبود تکنیکی. در حیطه نظری، متغیری که برای اندازه‌گیری منابع طبیعی به کار می‌گیرد، نسبت صادرات منابع طبیعی به کل اقتصاد است در حالی که متغیر مناسب‌تر، سرمایه منابع طبیعی به ازای جمعیت کشور باید باشد که بهتر می‌تواند اثرات منابع طبیعی را نشان بدهد. از نظر تکنیکی هم ساکس ووارنر از متد مطالعات مقطعی استفاده کرده‌اند درحالی که باید از داده‌های پانل استفاده می‌شد که هم مقطع را شامل بشود و هم زمان را. من زیاد مطمئن نیستم که اگر این تصحیحات انجام بگیرد همان نتایجی که ساکس و وارنر گرفته‌اند به دست آید. از طرف دیگر، امروز اکثریت مطلق اقتصاد خوانده‌ها تاثیر نهادها را روی رشد و توسعه اقتصادی پذیرفته‌اند. عاملی که به اندازه وجود نهادها مهم است، کیفیت این نهادهاست. البته در مطالعات اولیه‌ای که درباره مصیبت منابع صورت گرفته است نه تنها رابطه منابع و نهادها در نظر گرفته نشده است بلکه از آن مهم‌تر، مقوله کیفیت نهادها هم مغفول مانده است. اگر بخواهم نکته‌هایم را جمع‌بندی بکنم، می‌خواهم بر این نکته تاکید بکنم که اگر چه این درست است که این کشورها، نرخ رشد کمتری دارند ولی احتمالا علتش آن عواملی نیست که این دوستان می‌گویند بلکه علتش در جای دیگری است. یکی نبودن نهادها و حتی در مواردی که نهاد هست، کیفیت نامطلوب آنها. اگر بخواهم ربطش بدهم به مباحث مربوط در ایران، خب ما نهاد مجلس را درست کرده‌ایم. ولی در برخی موارد به وظایف نظارتی خویش به شایستگی تمام عمل نکرده است. در این چنین شرایطی داشتن یا نداشتن پول نفت به نظر من فرع قضیه است. به اعتقاد من، چه در ایران باشد یا در هر کجای دیگر، اگر حاکمیت قانون وجود داشته باشد و اگر دولت خود را به مردم پاسخگو بداند و اگر شفافیت کافی در تصمیم‌گیری‌ها وجود داشته باشد، دلیلی ندارد که منابع طبیعی یک مصیبت باشد.

احمد سیف*

---

 

از سیزده بدر(روز واقعی طبیعت) چه می دانیم ؟



 

 سیزده نوروز روز طبیعت  مبارک، به امید تمیز نگه  طبیعت کشورمان در این روز فرخنده  

سیزده بدر

سخن پیرامون جشن «سیزده بدر»، همانند دیگر جشن های ملی و باستانی ایران، نیاز به پژوهش زیاد و مقدمه چینی ای طولانی دارد، به ویژه جشنی مانند سیزده بدر با این گستره ی برگزاری و سابقه ی طولانی که این پهنه و زمان تغییراتی ژرف در آیین ها و مراسم ویژه ی این روز ایجاد کرده است.در این راستا کوشش بر این بوده است تا خردورزانه ترین و مستندترین گفتارها، نوشتارها و نگرش ها را در این زمینه جشن سیزده بدر گردآوری کنیم.

بهتر است در آغاز، پیشگفتاری پیرامون عدد 13 و روز سیزدهم و اینکه آیا این عدد و این روز در ایران و فرهنگ ایرانی نحس است داشته یا نه فراهم آوریم :

نخست باید به این موضوع توجه داشت که در فرهنگ ایرانی، هیچ یک از روزهای سال «نحس» و «بدیمن» یا «شوم» شمرده نشده، بلکه چنانچه می دانیم هر یک از روزهای هفته و ماه نام هایی زیبا و در ارتباط با یکی از مظاهر طبیعت یا ایزدان و امشاسپندان داشته و دارند، و روز سیزدهم هر ماه خورشیدی در گاهشماری ایرانی نیز «تیر روز» نام دارد که از آن ِستاره ی تیشتر، ستاره ی باران آور می باشد و ایرانیان از روی خجستگی، این روز را برای نخستین جشن تیرگان سال، انتخاب کرده اند.

همچنین در هیچ یک از متون کهن و هیچ دانشمند و نویسنده ای، از این روز (سیزده بدر)به بدی یاد نکرده اند بلکه در بیشتر نوشتارها و کتاب ها، از سیزدهم نوروز با عنوان روزی فرخنده و خجسته نام برده اند.

 سیزده بدر

برای نمونه کتاب «آثار الباقیه» جدولی برای سعد و نحس بودن روزها دارد که در آن جدول در مقابل روز سیزدهم نوروز کلمه ی «سعد» به معنی نیک و فرخنده آورده شده است.

اما پس از نفوذ فرهنگ اروپایی در زمان حکومت صفویان رسید که در این فرهنگ نیز عدد 13 را نحس می دانستند،اما تنها چیزی که در فرهنگ ایرانی می توانیم درباره ی عدد سیزده پیدا کنیم، «بد قلق» بودن عدد 13 به خاطر خاصیت بخش ناپذیری آن است.(این خود نشانه ای از دانش بالای ایرانیان از ریاضی و به کارگیری آن در زندگی روزمره است.)

اما وقتی درباره ی نیکویی و فرخندگی این روز بیشتر دقت می کنیم منابع معقول و مستند با سوابق تاریخی زیادی را می یابیم.همان طور که گفته شد سیزدهم فرودین ماه که تیر روز نام دارد و متعلق به فرشته یا امشاسپند یا ایزد سپند (مقدس) و بزرگواری است که در متون پهلوی و در اوستا تیشتر نام دارد و جشن بزرگ تیر روز از تیر ماه که جشن تیرگان است به نام او می باشد.

تاریخچه ی سیزده بدر

همانطور که پیشینه ی جشن نوروز را از زمان جمشید می دانند درباره ی سیزده به در (سیزده بدر) هم روایت هست که :

«... جمشید، شاه پیشدادی، روز سیزده نوروز (سیزده بدر)را در صحرای سبز و خرم خیمه و خرگاه بر پا می کند و بارعام می دهد و چندین سال متوالی این کار را انجام می دهد که در نتیجه این مراسم در ایران زمین به صورت سنت و آیین درمی آید و ایرانیان از آن پس سیزده بدر را بیرون از خانه در کنار چشمه سارها و دامن طبیعت برگزار می کنند ...»

.

همانطور که پیش از این گفته آمد، تنوع و گوناگونی شیوه های برگزاری یک آیین، و دامنه ی گسترش فراخ تر یک باور در میان مردمان، بر پایه ی قواعد مردم شناسی و فرهنگ عامه، نشان دهنده ی دیرینگی زیاد آن است.

همچنین مراسم مشابه ای که به موجب کتیبه های سومری و بابلی از آن آگاهی داریم، آیین های سال نو در سومر با نام «زگموگ» و در بابل با نام «آکیتو» دوازده روز به درازا می کشیده و در روز سیزدهم جشنی در آغوش طبیعت برگزار می شده. بدین ترتیب تصور می شود که سیزده بدر دارای سابقه ای دست کم چهار هزار ساله است.

شیوه های برگزاری و مراسم سیزده بدر

همانگونه که اشاره شد شیوه های برگزاری سیزده بدر و همچنین مراسم و آداب سیزده بدر بسیار متفاوت و گسترده می باشد که در اینجا به تفصیل نمی توان به آنها پرداخت، اما همانطور که می دانیم سیزدهم فروردین تیشتر روز می باشد و آغاز نیمسال دوم زراعی، و مردمان ایرانی برای نیایش و گرامیداشت تیشتر، ایزد باران آور و نوید بخش سال نیک به کشتزارها و مزارع خود می رفتند و در زمین تازه روییده و سرسبز و آکنده از انبوه گل و گیاهان صحرایی به شادی و ترانه سرایی و پایکوبی می پرداختند و از گردآوری سبزه های صحرایی و پختن آش و خوراکی های ویژه غافل نمی شدند.

بخشی دیگر از آیین های سیزده بدر را هم باورهایی تشکیل می دهند که به نوعی با تقدیر و سر نوشت در پیوند است.برای نمونه فال گوش ایستادن ،فال گیری (به ویژه فال کوزه)، گره زدن سبزی و گشودن آن ،بخت گشایی (که درسمرقند و بخارا رایج است)و نمونه های پرشمار دیگر ...از مراسم های روز سیزده بدر هستند.

از آئین های دیگر سیزده بدر که مانند  مراسم چهارشنبه سوری و نوروز، پر شمار، زیبا و دوست داشتنی است،بازی های گروهی، ترانه ها و رقص های دسته جمعی، گردآوری گیاهان صحرایی، خوراک پزی های عمومی، بادبادک پرانی، سوارکاری، نمایش های شاد، هماوردجویی جوانان، آب پاشی و آب بازی بخشی از این آیین هاست که ریشه در باورها و فرهنگ اساطیری دارند. از جمله شادی کردن و خندیدن به معنی فروریختن اندیشه های پلید و تیره، روبوسی نماد آشتی، به آب سپردن سبزه ی سفره ی نوروزی نشانه ی هدیه دادن به ایزد آب «آناهیتا» و گره زدن علف برای شاهد قرار دادن مادر طبیعت در پیوند میان زن و مرد، ایجاد مسابقه های اسب دوانی که یادآور کشمکش ایزد باران و دیو خشک سالی است.

 سیزده بدر

علف گره زدن یکی از مراسم سیزده بدر

افسانه ی آفرینش در ایران باستان و موضوع نخستین بشر و نخستین شاه و دانستن روایاتی درباره ی «کیومرث» دارای اهمیت زیادی است، در «اوستا» چندین بار از کیومرث سخن به میان آمده و او را نخستین پادشاه و نیز نخستین بشر نامیده است.

گفته های «حمزه ی اصفهانی» در کتاب «سِنی ملوک الارض و الانبیاء» صفحه های 23 تا 29 و گفته های «مسعودی» در کتاب «مروج الذهب» جلد دوم صفحه های 110 و 111 و «بیرونی» در کتاب «آثار الباقیه» بر پایه ی همان آگاهی است که در منبع پهلوی وجود دارد که :

«مَشیه» و «مَشیانه» که دختر و پسر دو قلوی کیومرث بودند، روز سیزدهم فروردین برای نخستین بار در جهان با هم ازدواج کردند. در آن زمان چون عقد و نکاحی شناخته نشده بود ! آن دو به وسیله ی گره زدن دو شاخه ی «موُرد»، پایه ی ازدواج خود را بنا نهادند و چون ایرانیان باستان از این راز به خوبی آگاهی داشتند، آن مراسم را به ویژه دختران و پسران دم بخت روز سیزده بدر انجام می دادند، امروزه نیز دختران و پسران برای بستن پیمان زناشویی، نیت می کنند و علف گره می زنند.این رسم (علف گره زدن در روز سیزده بدر)از زمان «کیانیان» تقریبا فراموش شد و در زمان «هخامنشیان» دوباره آغاز شد و تا امروز باقی مانده است.

در کتاب «مُجمل التواریخ» چنین آمده است :

«... اول مردی که به زمین ظاهر شد، پارسیان آن را «گل شاه» نامیدند، زیرا که پادشاهی او الا بر گل نبود، پس پسر و دختری از او ماند که مشیه و مشیانه نام گرفتند و روز سیزده نوروز با هم ازدواج کردند و در مدت پنجاه سال هیجده فرزند بوجود آوردند و چون مُردند، جهان نود و چهار سال بی پادشاه بماند.»

اگر در گذشته مادران و پدران ما، سبزه های نوروزی خود را در این روز به صحرا می برده و برای احترام به زمین و گیاه، آن را در آغوش زمین می کاشته اند، امروزه ما آن را به سوی یکدیگر پرتاب می کنیم و تکه تکه اش می کنیم.

سیزده بدرِ پیشینیان ما، روزی برای ستایش و دعا برای طلب باران فراوان در سال پیش رو، برای گرامیداشت و پاکیزگی طبیعت و مظاهر آن، و زیست بوم مقدس آنان بوده است. در حالیکه امروزه روز ویرانی و تباهی طبیعت است! 

یاداشت  

سیزده فروردین روز طبیعت و روز شادی ،عشق،زیبایی،با هم بودن،در کنار هم بودن،روز جشن و موسیقی،روز تمیز نگه داشتن طبیعت و ازار به سبزه های طبیعت نرساندن و روز باستانی ما ایرانیان بر همه کسانی که به عشق کشورشان به طبیعت می روند و ان را پاس نگه می دارند مبارک،امید انکه با تمام وجود طبیعت را پاس داریم تا همچنان فرهنگ غنی ایرانیان را به جهانیان نشان دهیم که ما هنوز از تمدن چندین ساله خود  راپاسداریم و آن را ارج می نهیم.

16 چهره ایرانی در پروژه‌های برتر سال دنیا (وقتی قدر دانشمندان هموطن خود را نداریم )

16 چهره ایرانی در پروژه‌های برتر سال دنیا

کد خبر: ۱۸۴۲۳۵

۰۳ فروردین ۱۳۹۳ - ۱۹:۵۱

 در سال 92 عرصه علم و فناوری جهان چهره هایی را به خود دید که تبار ایرانی دارند. این پژوهشگران در اقصی نقاط عالم به پیشرفت هایی نائل شدند که مایه مباهات هر ایرانی شد.

به گزارش خبرنگار مهر، موفقیت های علمی جمعی از پژوهشگران ایرانی تبار در  کشورهای آمریکا، استرالیا و انگلیس در عرصه های پزشکی، انرژی، برق و رایانه یافته های علمی مهم جهان را یک گام به جلو برد که از آن جمله می توان به تولید سلول های کبدی از سلول های پوستی، دستیابی به فرامواد، کشف طبقه جدیدی از آنتی بیوتیک ها اشاره کرد.

در این گزارش به تعدادی از این موفقیت ها نگاهی می اندازیم : 

* کنترل تبلت و تلفنهای هوشمند با قدرت ذهن

شرکت سامسونگ در تلاش برای کنترل دستگاه هایی چون تلفنهای همراه و تبلت با قدرت ذهن بود و در این راه از یک محقق ایرانی در دانشگاه تگزاس کمک گرفت تا در نهایت میزان تعامل کاربران با دستگاه‌های موبایل را افزایش دهد.

در این پروژه روزبه جعفری استادیار مهندسی برق دانشگاه تگزاس، دالاس درحال بررسی چگونگی استفاده مردم از افکار خود برای اجرای یک اپلیکیشن، انتخاب یک مخاطب، انتخاب یک فایل موسیقی یا خاموش کردن و روشن کردن گلکسی نت 10.1 است.

پیشرفتی که  بر اساس آن افرادی که دچار اختلال حرکتی هستند می توانند با دنیا در تماس باشند.

* تولید برق با پنجره های بادی

پژوهشگر ایرانی دانشگاه ولونگونگ در استرالیا ایده جدیدی برای تولید برق از انرژی خورشیدی ارائه کرد.

در مفهوم "پنجره های بادی" PowerWINDows "پروفسور "فرزاد صفایی"  یک توربین بادی طراحی شده تا کمترین تاثیر را بر محیط اطراف بگذارد. به جای داشتن مجموعه ای از پره های بزرگ که در جهت وزش باد بچرخند، این توربین بادی جدید از پره های کوچکی ساخته شده که در مسیر باد به آرامی می گردند.

مزیت دیگر این پنجره های بادی این است که می توان در صورت نیاز به تولید برق بیشتر، پانل های بیشتری را به آن متصل کرد تا انرژی بیشتری را مهار کند . 

* کشفی برای مبارزه با چاقی

دکتر محمد حاجی حسینی پژوهشگر دانشگاه وست آنجلیا در انگلیس یک گام به ارائه قرص رژیمی که می تواند مانع از چاقی شود نزدیک شده است؛ این قرص می تواند با سیم کشی دوباره ارتباطات مغزی اشتها را کنترل کند.

وی توانسته است در مطالعات خود جمعیتی از سلول های بنیادی را شناسایی کند که توانایی تولید نورون های تنظیم کننده اشتها را در مغز موش های جوان و بزرگسال دارند. این کشف می تواند راه حلی را برای اختلالات خوردن از جمله چاقی فراهم کند.

* موفقیت در تبدیل سلول های پوستی به کبدی

دکتر میلاد رضوانی پژوهشگر ایرانی دانشگاه کالیفرنیا به شیوه نوینی در تبدیل سلول های پوستی به سلول های بالغ و کارآمد کبد دست یافت که نتایج این تحقیق امید تازه ای برای میلیون ها بیمار مبتلا به نارسایی کبدی فراهم می کند.

روش ارائه شده نشان می دهد حتی پس از پیوند این سلول ها به بدن حیوانات آزمایشگاهی تراریخته ای که دچار نارسایی کبدی شده بودند، سلول ها به روند رشد خود ادامه داده و از بین نرفتند.

* مدل ریاضی 3 محقق ایرانی برای شبیه سازی عملکرد یک باکتری

مسعود رستمی، حسین مصلایی و داوود انصاری پژوهشگران ایرانی دانشگاه نورث ایسترن در بوستون آمریکا شیوه نوینی ابداع کردند که در نهایت به کاهش هزینه و زمان مورد نیاز برای شبیه سازی ساخت سامانه های الکترونیکی، اپتیکی و الکترومغناطیسی منجر می شود.

آنها یک روش ریاضی محاسباتی موسوم به ماتریس های سلسله - مراتبی پارامتری را به منظور حل مساله تعامل نور با ساختارهای مولکولی در نوعی باکتری معرفی و تکمیل کرده اند که امکان محاسبه سریع برای ساختارهای پیچیده را فراهم می کند.

به گفته انصاری این شیوه ابزار محاسباتی نیرومندی برای مطالعه و شبیه سازی تعامل نور و ساختارهای ملکولی در اختیار شیمیدان ها  قرار می دهد که می تواند به مطالعه چگونگی تعامل نور و ساختارهای ملکولی کمک کند.

*تعلق جایزه جهانی مهندسی برق به دانشمند ایرانی تبار

پروفسور نادر انقطاع دانشمند ایرانی و استاد دانشگاه پنسیلوانیا برنده جایزه بنجامین فرانکلین 2013 شد.

وی این جایزه مهم بین المللی را برای تحقیقات در زمینه "طراحی، ابتکار و حل مشکل چشم گیر در مهندسی برق" دریافت کرده است.

این جایزه هر ساله به یک مهندس در بخش انجمن مهندسی برق و الکترونیک (IEEE ) برای ابتکارات فنی برجسته و مشارکت های تکنولوژیکی که کاربردهای عملی چشمگیری داشته باشند اعطا می شود.

* دستیابی به فرامواد

نادر انقطاع همچنین در سال گذشته به موفقیت دیگری نیز دست یافت. وی به همراه گروه تحقیقاتی خود به موادی دست یافته اند که می تواند ساخت شنل نامرئی را به یک امکان واقعی تبدیل کرده تا بتواند محاسبات پیشرفته ریاضی انجام دهد و راه را برای نسل جدید رایانه های آنالوگ باز کند.

متامتریال یا فرامواد به ماده مرکبی گفته می ‌شود که دارای خواص نامتعارف الکترومغناطیس در ساختار وجودی خود است. آنچه این مواد را غیر معمول کرده است، خاصیت ضریب شکست منفی نور در آنها است، به این معنا که این مواد نور را در جهت مخالف مواد عادی منکسر می ‌کنند. 

کارکرد این رایانه های فراموادی از آن جهت است که امواج نور می توانند منحنی های ریاضیاتی شبیه به یک نمودار در فضا رسم کنند. در محاسبات مشتق انحراف این منحنی را در نقاط مختلف توصیف می کند درحالی که انتگرال به محوطه زیر منحنی می پردازد.

* کشف کلید ژنتیکی وبا

گروهی از پژوهشگران آمریکایی به سرپرستی یک دانشمند ایرانی از نقش تغییرات ژنتیکی در بروز وبا پرده برداشتند. این یافته می تواند به ارائه درمان نوینی برای این بیماری و پیشگیری از شیوع آن منجر شود.

پروفسور پردیس ثابتی استادیار زیست شناسی اورگانیسمیک و تکاملی دانشگاه هاروارد توانست بر اساس داده های ژنتیکی جمع آوری شده از صدها شهروند بنگلادشی، تعدادی از نواحی را در ژنوم شناسایی کند که برخی از آنها مسئول عملکردهای خاصی از سیستم ایمنی هستند در حالی که بقیه به از دست دادن مایع مرتبطند که ظاهرا با مقاومت به وبا ارتباط دارند.

* مدل محقق ایرانی برای تسهیل ترافیک انسانی

دکتر مجید سروی دانشمند ایرانی دانشگاه موناش استرالیا با الهام از طبیعت و زندگی مورچه ها، راه حلی برای تخلیه ایمن انسان از ساختمانهای بزرگ و ورزشگاه ها در وضعیت های اضطراری ارائه کرده است.

پژوهشگر دانشگاه موناش از یک راهبرد الهام از طبیعت استفاده کرده تا به شناخت بهتری از جریان ترافیک انسانی دست بیابد. چنین راه حل هایی می تواند در موقعیت های اضطراری بزرگ مقیاس، جان انسانها را نجات دهند.

* کشف طبقه جدیدی از آنتی بیوتیک‌ها 

شهریار مبشری پژوهشگر ایرانی دانشگاه نوتردام در آمریکا طبقه جدیدی از آنتی بیوتیک ها را برای مبارزه با باکتری های مقاوم به درمان کشف کرده است.

وی این طبقه جدید از آنتی بیوتیک ها که oxadiazole ها نام گرفته اند را با استفاده از غربالگری رایانه ای کشف کرده اند. این آنتی بیوتیک نوین امیدهایی را برای درمان بیماری "استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم در برابر متی سیلین MRSA" در مدل های موشی از خود نشان داده است.

* راه حلی  برای کاهش گرمای وسایل الکترونیکی

دکتر پدرام خلیلی امیری پژوهشگر ایرانی دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس و همکارانش شیوه نوینی برای کاهش گرمای تولید شده در وسایل الکترونیکی مانند لپ تاپ و تلفن هوشمند ارائه کردند.

خلیلی و همکارانش در دانشکده مهندسی و علوم کاربردی "هنری ساموئلی" دانشگاه کالیفرنیا با استفاده از یک طبقه نوظهور از مواد مغناطیسی موسوم به "مولتی فروییکس" به پیشرفت مهمی در پردازش رایانه ای دست یافته اند؛ پیشرفتی که می تواند به ساخت دستگاه هایی برای آینده منجر شود که از فناوری های کنونی کم مصرف تر هستند.

 * نسل جدید پرده های هوشمند با ایده پژوهشگر ایرانی

علی جاوه ای دانش پژوه ایرانی دانشگاه کالیفرنیا در برکلی شیوه نوینی برای ساخت مواد حساس به نور ابداع کرده است که در صنایع مختلف کاربرد دارد.

جاوه ای استادیار دانشکده مهندسی برق و علوم رایانه در دانشگاه کالیفرنیا برکلی و همکارانش؛ ماده ای ساخته اند که واکنش سریعی نسبت به نور دارد.

از جمله کاربردهای بالقوه این فناوری می توان به ساخت پرده های هوشمند اشاره کرد که می تواند به طور خودکار در روز، باز و بسته شود. از این فناوری می توان در موتورهایی که با نور کار می کنند و یا روباتهایی که به سوی نور می روند و یا از آن دوری می کنند نیز استفاده کرد.

 * مغز دیندارها سالم تر است

محققان آمریکایی با همکاری یک پژوهشگر ایرانی اعلام کردند داشتن دین و انجام فعالیت های مذهبی مغز سلامت تری را برای افراد به ارمغان می آورد.

دکتر مجید فتوحی بنیانگذار و مدیر بخش پزشکی مرکز "نورو اکسپند" و استاد دانشکده پزشکی هارواد و همچنین مشاور این پروژه تحقیقاتی که ذهن زیبا نام دارد می گوید استرس یکی از بدترین قاتلان سلول های مغزی است.

وی افزود: استرس موجب افزایش سطح کورتیزول در مغز می شود که برای هیپوکامپ سمی محسوب می شود. این پژوهشگر ایرانی تاکید کرد : یک راه برای کاهش سطح استرس، نماز و مناجات است. وقتی به مناجات می پردازید حس آرامش خاطر و آسودگی می کنید.

* جدیدترین یافته های یک محقق ایرانی درباره یادگیری

پژوهشگران دانشگاه بریتیش کلمبیا با همکاری مهسان مبصر دانشمند ایرانی خود تغییر مولکولی مهمی را در مغز شناسایی کردند که در زمان یادگیری و یادآوری روی می دهد.

این تحقیقات نشان می دهد، یادگیری، سلول های مغزی را به گونه ای تحریک می کند که یک اسید چرب کوچک به پروتئینی موسوم به دلتا کاتنین در مغز متصل می شود. این دگرگونی زیست شیمیایی در ایجاد تغییرات در ارتباطات سلولی مغز ضروری است که در یادگیری موثرند.

* راه حل دانشمند ایرانی برای حرکت دوباره عضو فلج شده

پژوهشگران دانشگاه کورنل به سرپرستی "مریم شانه چی" پژوهشگر ایرانی خود در تلاش برای ساخت ایمپلنت های مغزی هستند که بتوان با آنها بر معلولیت غلبه کرد.

آنها با الهام از فیلم تخیلی آواتار توانستند مغز و نخاع دو میمون را به یکدیگر متصل کرده و از طریق یک حیوان، حیوان دیگر را کنترل کنند.

آزمایشگاه دکتر شانه چی اکنون ساختن میانجی های مغزی-ماشینی پیچیده تری را در دستور کار دارد که امکان تولید پروتزهایی با قابلیت های بالا را به وجود می آورند. این دستگاه ها را می توان برای کنترل یک عضو مصنوعی یا طبیعی به کار گرفت. 

یاداشت شخصی 

درود به همه دانشمندان ایرانی که نام کشورشان را در عرصه علمی برافراشته نگه داشتند و هرگز غرور به دل انها راه نیافت و به ایرانی بودن خود افتخار کردند درو د به ایرانیان با نیاکان ایرانی خود و درود به هرکسی که برای سربلندی ایران باستانی ما کوشش می کنند. 

رضا بژکول دانشجوی ارشد علوم سیاسی