ویزگی یک شهروند خوب چیست؟

ویزگی یک شهروند خوب چیست؟

شهروند خوب

 دکتر فربد فدایی
 مدیر گروه روانپزشکی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی

روند رشد و تکامل فردی انسان، روند اجتماعی شدن او هم هست. نوزاد جز خود را نمی‌شناسد و چون نیازهای اندکی دارد که به سرعت توسط مادر فراهم می‌شود احساس همه کارتوانی می‌کند زمانی‌که گرسنه است، یا احساس سرما می‌کند یا نیاز به نوازش دارد مادر زودتر از آنکه نوزاد و شیرخوار به نوعی خواسته خود را ابراز کند، آن را فهمیده است و برآورده می‌کند؛ به تدریج که با رشد دستگاه عصبی و عضلانی، کودک توانایی‌هایی به دست می‌آورد مادر نیز ضرورتی نمی‌بیند که همه کارها را رها کند و فوراً به رفع نیاز کودک بپردازد. با خود می‌گوید این بچه می‌تواند کمی صبر کند تا من کار دیگرم را انجام دهم، بنابراین کودک متوجه می‌شود که برآورده شدن نیازهای او موکول به وجود و موافقت موجود دیگری هم هست، به تدریج مادر انجام برخی کارها را برعهده خود کودک می‌گذارد، سپس کودک با همسالان خود و افراد دیگر نیز آشنا می‌شود و درمی‌یابد که تا با آنان در مورد خواسته‌های خود صحبت یا تقاضا نکند و تا زمانی که او نیز متقابلاً به خواسته‌های دیگران توجهی نکند، نیازهای او برآورده نمی‌شود، این امر به معنی آغاز اجتماعی شدن کودک است. این روند در مدرسه و در جامعه بزرگتر نیز ادامه می‌یابد کودک درمی‌یابد که برای رسیدن به خواسته‌هایش ضمن آن‌که باید توان و موقعیت خود را در نظر بگیرد، باید به شرایط محیط و امکانات و خواست دیگران هم توجه کند. این به معنی رسیدن به مرحله شهروندی عادی است اما شهروندی شایسته زمانی به دست می‌آید که انسان به مسائل معنوی نیز توجه کند، دریابد که انسان‌های دیگر نیز مانند او آفریده خداوند و دارای ارزش ذاتی یکسان هستند، خواست مشروع آنان را بر خواست خود مقدم بداند و شادکردن برادران و خواهران دینی سبب رضایت و شادی درونی او شود، به محیط زیست، گیاهان و جانوران بی‌آزار که خداوند آفریده است و از خلقت آنان مقصودی است توجه کند، سیراب کردن درختان، گل‌ها و دادن دانه و غذا به پرندگان و گربه‌های شهر که آنان نیز ساکنان شهرند او را سبک‌بار کند. البته او انتظار دارد که مسئولان شهری هم با فراهم آوردن امکانات عمومی به روند زندگی راحت و بی‌دغدغه شهروندان کمک کنند. واقعیت آن است که آلودگی‌های صوتی و بخارهای مسموم سوخت وسایل نقلیه و گرمایش خانه‌ها و ازدحام بیش از حد با تأثیرات منفی که در جسم و روان فرد پدید می‌آورند گاه سبب احساس خستگی، سردرد، نداشتن تمرکز، اضطراب، بیقراری و پرخاشگری می‌شود. کاهش این آلودگی‌ها نیز در رفتارهای شایسته به عنوان شهروند خوب مؤثر است. بنابراین مجموعه‌ای از صفات ارزنده شخصیتی همراه با ساختار مناسب شهری، شهروندی قانونمند و اخلاق‌گرا را پدید می‌آورد که هدف از این همه تکاپو را جز وسیله‌ای برای قرب به خداوند نمی‌بیند.