یاد
برای ناصر حجازی در سالروز تولدش
تنها شرافت است که ماندنیست
نویسنده: ساسان آقایی
اگر از من بپرسید، می گویم که آدم ها با «عنوان های شان» در یادها نمی
مانند: از قرن بیستم تا به امروز هزاران هزار چهره مشهور کوچک و بزرگ بر
پهنای گیتی زیسته اند که از نوبل های ارزشمند تا مدال های المپیک و حتی ژول
ریمه را برده اند اما امروز جز یک سنگ قبر و یادبودی حقیر در موزه یی
مربوط و یک صفحه ویکی پدیای درهم و برهم چیزی از آنها نمانده است، تمام و
فراموش شده اند. ناصر حجازی هم می توانست یکی از آنها باشد: عضو اصلی تیم
قهرمان دو دوره جام ملت های آسیا و جام باشگاه های آسیا و دارنده ده ها جام
و نشان «طلا»، «برتر» و «بهترین» می توانست با عنوان هایش دفن شود و هر
زمانی هم که کسی یادی از او کرد، سراغی از «دومین دروازه بان برتر قرن
آسیا» را گیرد اما حجازی نمی خواست یکی باشد مثل همه، نمی خواست مردی باشد
اسیر شهرت و محبوبه دست مالی شده یی شود در سفره قدرت: می خواست یک داستان
بسراید، داستان خودش را که وقتی رفت هم همه از داستان «ناصر حجازی» بگویند،
از داستانی که بیت آخرش را درست روی سنگ قبرش نوشته اند: «من آن گلبرگ
مغرورم که می میرم ز بی آبی / ولی با ذلت و خاری پی شبنم نمی گردم» و آغازش
آن جایی بود که پسر خوش تیپ و بلندقد دهه ٥٠، وقت بازگشت با کاروان تیم
ملی ایران از کره شمالی، پیش چشم بهت زده خیلی ها ایستاد و پاسخ توهین
تیمسار شاهنشاهی را در دلش زمزمه نکرد، فریاد کشید تا همه بشنوند. انگار
همان جا ناصر حجازی با آن جذبه گیرای بی مانندش متولد شد و در تمام سال های
بعدی هم ناصر حجازی ماند حتی زمانی که رنگ زمانه تغییر کرد و همه پوستین
ها وارونه شد، او به رنگ خودش ماند، مکافات به جان خرید اما حجازی ماند:
توهین، تحقیر و اخراج از تیم ملی که به همین جا هم ختم نشد، به تبعید
خودخواسته رفت تا خودش را نفروشد و به داستانش جلادهد: «روزهای اول در هند و
بعد بنگلادش، فقط می توانستم روزی یک وعده شکمم را سیر کنم آن هم نه با
غذای خوب و مقوی بلکه با نان یا موز که ارزان بود. این سختی ها را به جان
خریدم تا از اصولم برنگردم، تا جلوی کسی تعظیم نکنم، تا دست کسی را نبوسم،
تا مردانگی ام را به حراج نگذارم، تا خداوند را ناراحت نکنم، تا آدم
باشرافت و باعزتی باشم». شرافت داشتن هرگز بی تاوان نیست و حجازی این را می
دانست: برای همه روی نیمکت تیم محبوبش جا بود جز او، تیم ملی ایران در این
سال ها به هر رنگ عوض کرده یی رسید جز شماره یک تاریخش، و فوتبال ایران
برای هر کسی جایی داشت جز حجازی. ٣٠ سال کم عمری نیست، برای سه دهه همه
نامهربانی ها، تمام نامرادی ها را تاب آورد تا خودش بماند، تا تصویر مردی
که تسلیم زمانش نمی شود، بی خش و شبهه بماند، همان مردی که در آخرین دیدار
تلویزیونی اش با مردم، در بامداد ١٢ اسفند ٨٩ و در اوج فسادهای بزرگ آن
دوره، به کنایه گفت: «فقط می خواهم بپرسم که دیگر جاهای ما پاک است که توقع
پاکی فوتبال را داشته باشیم؟» و یک ماه مانده به مرگش، صدای مردمش را به
بلندی فریاد زد: «دولت می گوید چهل هزار تومان در ماه به مردم کمک می کنیم،
مگر مردم گدا هستند؟ مردم ایران روی گنج خوابیده اند... چهل هزار تومان در
ماه به مردم می دهند و بعد چند برابر آن را از جیب مردم برداشت می کنند و
سپس ادعای خدمت به مردم دارند... با دیدن این شرایط نباید عصبانی شوم؟
نباید حرص بخورم و شرایط جسمانی ام مثل امروز شود.» غصه خورد، حرص خورد و
سرطان در وجودش دوید و دوید... رفت اما جای عنوان هایش، داستانش را برای ما
جا گذاشت و این روزها اگر از من بپرسید، می گویم که آدم ها با عنوان های
شان دفن می شوند اما با شرافت شان در یادها می مانند.