در روز جهانی عدالت ، با برابری به عدالت نمی رسیم (علیرضا بهشتی)

در روز جهانی عدالت ، با برابری به عدالت نمی رسیم (علیرضا  بهشتی)

با برابری به عدالت نمی رسیم
امروز روز جهانی عدالت اجتماعی است

نویسنده: علیرضا بهشتی

عدالت اجتماعی به گونه ای تنظیم شده است که فرصت رشد و تعالی و پیگیری آرمان های مطلوب زندگی را فراهم می کند. عدالت اجتماعی به تمام ارزش های اخلاقی اجتماعی معطوف می شود و در هر عرصه ای شامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و حتی بین المللی، فرصت پیش روی و حرکت به سمت تعالی را به وجود می آورد.
 از این منظر عدالت اجتماعی، مهم تر از برابری است. برابری در زیرمجموعه عدالت اجتماعی تعریف می شود و اگر عدالت اجتماعی را در جامعه رها کنیم و بخواهیم با برابری، جامعه را هدایت کنیم، از این برابری به عدالت نخواهیم رسید. نمونه بارز چنین رویکردی، طرح یارانه هاست که در دولت قبلی با بنیان هایی نادرست اجرا شد تا فاصله طبقاتی را کم کند، اما موفق نشد و حالادولت حسن روحانی، با تمام تلاش هایش برای تعدیل این فاصله ها، همچنان نتوانسته در کنترل این فاصله طبقاتی و شکاف عمیق به وجود آمده، موفق باشد.
چنین برابری هایی به توانمندسازی و توسعه انسانی کمک نمی کنند، در حالی که عدالت اجتماعی کمک و فرصت بزرگی است تا افراد بنابر نیازها، توانایی ها و امکانات، استعدادهای بالقوه خود را بالفعل کنند و به رویاهای خود در جامعه، جامه عمل بپوشانند. اما حذف نگاه عدالت محور در جامعه، نابرابری را ایجاد می کند. دولت های مختلف در طول سالیان گذشته و پس از دفاع مقدس با تکیه به نگاه نئولیبرالیسم، عدالت اجتماعی را از مدیریت جامعه کنار گذاشتند و اینچنین شد که مثلادر آموزش و پرورش، چنین نگاه نئولیبرالیسمی باعث شد تا فضای آموزشی نابرابر شود یا در بحث حقوق شهروندی، نابرابری دیده می شود. فارغ از اینکه دولت ها را چه کسانی مدیریت کردند و چه عملکردی داشتند: نگاه نئولیبرال، نه تنها باعث ترمیم اقتصاد و نابرابری ها نشده که حتی باعث افزایش نابرابری ها و شکاف طبقاتی عمیق شده که آسیب های مخرب اجتماعی را هم به جامعه ایرانی وارد کرده است. نتیجه چنین نگاهی باعث کاهش نابرابری ها نشده و حتی از پس سالیان و امتداد حذف سیاستگذاری مبتنی برعدالت و عدالت نگر، فسادهایی هم رخ داده است. چنین اتفاقی ثابت می کند که با سیاستگذاری برمبنای برابری، نمی توانیم به عدالت اجتماعی برسیم. برابری زیرمجموعه عدالت اجتماعی است و نتیجه برقراری عدالت اجتماعی. حذف عدالت اجتماعی از سیاستگذاری و برنامه ریزی برمبنای برابری و به امید به نتیجه رسیدن برابری ها به عدالت اجتماعی، رویکردی برعکس و نامناسب است. مبارزه با نابرابری در شرایطی که نگاه عدالت محور وجود ندارد، سیاست اشتباه نئولیبرالیسمی است که این روزها در همه جهان تجربه شده و حالاو از پس نتایج ناخوشایند آن، به بازگشت به سیاست های عدالت محور رسیده است. در همین راستا دولت یازدهم هم با تجربه هایی که هم جهان و هم جامعه ایرانی از سرگذرانده و با اتکا به نتایج نامناسبی که نگاه نئولیبرالیسم دولت های قبلی (بازهم تاکید می کنم، فارغ از عملکرد و دولت ها) برجای گذاشته، برای حل نابرابری های مختلف اقتصادی، اجتماعی و... و از پس به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته ای و از بین رفتن تحریم ها، باید سیاستی مبتنی بر عدالت محوری را پی بگیرد. اگر در این شرایط دولت یازدهم هم بخواهد این گشایش را با سیاست های مبتنی بر برابری سازی اداره کند یا مثلاتزریق امکانات به قشری خاص در پی برابری باشد، بازهم در طولانی مدت حذف عدالت اجتماعی مخاطرات خود را خواهد داشت و به امید این برابری نمی توانیم به حل مشکلات مختلف اقتصادی، اجتماعی برسیم. اتفاقی که تا امروز چندان جدی گرفته نشده است و امید می رود تا در آینده ای نزدیک، قدم های اصلی برای ایجاد یک تحول اساسی برداشته شود.
    
    
□