تاثیرات گرمایش زمین بر محیط زیست

تاثیرات گرمایش زمین بر محیط زیست

اثرات گرمایش جهانی بر محیط زیست
حقایقی درباره گرمایش جهانی که باید بدانید

نویسنده: محمد علی گرجی*


گرمایش جهانی دقیقا به چه معناست؟ گرمایش جهانی به طور اصولی به معنای افزایش درجه حرارت زمین است، این پدیده مختص قرن بیستم و بیست و یکم نیست. در واقع این موضوع در زمان های گذشته و قبل از به وجود آمدن اتمسفر زمین، توده های زمینی و اقیانوس ها به وقوع پیوسته است. دمای سطح زمین به طور متوسط ٥٩ درجه فارنهایت است و طی صدها سال گذشته این درجه حرارت حدود یک درجه افزایش یافته است. تا سال ٢١٠٠ میانگین تغییرات در درجه حرارت زمین می تواند از دو و نیم درجه فارنهایت تا ده درجه فارنهایت باشد که به نظر می رسد برای ذوب کردن یخچال ها و توده های یخی قطب کافی باشد.
    علل گرمایش جهانی
    گرمایش جهانی تاکنون به طور طبیعی رخ داده و پس از این هم رخ خواهد داد. اینکه چرا در این زمان به نگرانی ما تبدیل شده، این است که اقدامات و اعمال انسانی به طور گسترده ای به درصد وقوع و شدت آن دامن زده است. با ظهور پدیده صنعتی شدن و بی توجهی به محیط زیست، انسان ها با تسهیل کردن انتشار اثرات گازهای گلخانه ای موجب بالارفتن میانگین درجه حرارت جهانی شدند.
     این روند حدود ٢٤٠ سال پیش، یعنی با تولد انقلاب صنعتی شروع شد. با استخراج و سوزاندن بیشتر و بیشتر سوخت های فسیلی، گازهای استخراج شده همراه آن در جو زمین آزاد شدند. اخیرا برآورد شده است که ٧٥ درصد از افزایش میزان دی اکسید کربن در جو زمین در اثر احتراق این سوخت های فسیلی به وجود آمده است.
     پدیده گرمایش جهانی متاثر از انتشار گازهای گلخانه یی است و با تغییرات در اثرات گازهای گلخانه یی مرتبط است. ترکیب گازها به طور طبیعی در جو زمین رخ می دهد و این عمل برای محافظت و نگهداری از گرما است. این گازها شامل دی اکسید کربن، متان، اکسید نیتروژن و بخار آب است. از این تعداد، بخار آب گاز گلخانه ای غالب و شایع در فضا است. گرمایش کره زمین و اثرات گلخانه ای یکسان نیستند. اثرات گلخانه ای اشاره به یک روند طبیعی است که در جو زمین رخ می دهد. اگر این فرآیند مختل شود، آنگاه می تواند منجر به گرم شدن کره زمین شود.
     همان طور که اشعه های خورشید به زمین اصابت می کند، گرمای حاصل به جو زمین برمی گردد، جایی که در آن این گازها تشکیل گرما می دهند و کره زمین را گرم می کنند. این یک روند طبیعی اهمیت دار است و شرایط بقا و رشد و ترقی را برای اشکال مختلف حیات فراهم می کند. اشکالات تنها زمانی رخ می دهد که این گازها ترکیب می شوند و حرارت بیش از حدی تولید می کنند و در نتیجه موجب گرم شدن جو زمین می گردند.
     با بالارفتن میانگین درجه حرارت کره زمین اثرات آن بر توده های زمینی و سطح آب دریا ها ظاهر می شود. پوشش یخی قطب همراه با یخچال های قطبی ذوب می شوند و منجر به بالاآمدن سطح آب دریاها و گرم تر شدن آن می شوند. در صورتی که روند گرمایش زمین کند نشود، برآورد می شود در انتهای قرن سطح دریاها از ٤ اینچ به ٤٠ اینچ افزایش یابد.
     گرمایش جهانی همچنین می تواند بر رفتار بادها تاثیرگذار باشد و نیز رخدادهای آب و هوایی خشک تر و خشن تر، همراه با وقوع مکرر توفان های شدید تر را تقویت نماید. با وجود هوای گرم تر بر روی زمین، آب های ناشی از باران های سنگین نمی توانند زیاد بر سطح زمین باقی مانده و زمین را آبیاری کنند بلکه به سرعت تبدیل به بخار آب می شوند. این امر تاثیر بسزایی روی عملیات کشاورزی در سرتاسر دنیا دارد.
     پدیده دیگری که با گرمایش جهانی مرتبط است پدیده النینو است. پدیده النینو برای هزاران سال رخ داده است و به طور مستقیم در نتیجه گرمایش جهانی نبوده است. با این حال، تغییر در میانگین درجه حرارت کره زمین می تواند بر تکرار و شدت آن تاثیرگذار باشد.
    انقلاب در کشاورزی نیز از دیگر عوامل تاثیرگذار بر گرمایش جهانی به شمار می رود. با نیاز روز افزون جوامع انسانی به زمین برای تبدیل جنگل ها به مناطق مسکونی و تجاری، زیست توده ها کمتر و کمتر می شوند و این موضوع موجب افزایش دی اکسید کربن در این مناطق می شود. از آنجایی که مقدار دی اکسید کربن توسط درختان و گیاهان کنترل می شود، نبود اینها به افزایش این گاز کمک می کند.
     برآورد می شود حدود ٢٥درصد افزایش سالانه دی اکسید کربن که در جو زمین یافت می شود در اثر تغییرات شدید و استفاده بیش از حد از منابع طبیعی زمین است. همچنین اقدامات دیگر از قبیل جنگل زدایی، شورکردن آب ها، بیابان زایی و چرای بی رویه به گرمایش جهانی کمک می کنند. با این حال، بسیاری از دانشمندان گمان می برند و موافقند که این مساعدت ناچیز و غیر مستقیم است.
     کشورهای سراسر جهان در مواجهه با حقایق گرم شدن کره زمین صرفا به اثرات منفی آن، نه تنها بر سیاست و اقتصاد جهانی بلکه نسبت به شرایط و وضعیت بشر به طور کلی اذعان کرده اند. بسیاری از دولت های جهان دست زدن به برخی اقدامات برای مقابله با مشکل گرم شدن کره زمین از طریق معیارهای دقیق و شیوه های طراحی شده برای محافظت و احترام به محیط زیست را مورد تشوق و ترغیب قرار داده اند.
     اینکه این اقدامات چگونه می تواند به حفاظت طولانی مدت از سیاره ما کمک و مساعدت کند موضوعی است که به زمان نیاز دارد.
    *کارشناس ارشد روابط بین الملل

برای آینده چه کنیم؟

سال های از دست رفته اقتصاد / برای آینده چه کنیم؟

تصور کنید که ما نیز مانند چین راه آهن سریع السیر ساخته بودیم و همانگونه که فاصله1300 کیلومتری پکن شانگهای در 4 ساعت طی می شود شهروندان ما می توانستند از تبریز به مشهد یا از تهران به بندر عباس 4 ساعته سفر نمایند.

مهندس علیرضا کلاهی^*

سالهای 1384-1392 می توانستند سالهایی طلایی در تاریخ کهن ایران زمین باشند، از زمان کشف نفت توسط ویلیام دارسی تا امروز ارزش نفت و گاز صادراتی کشور 1200 میلیارد دلار بوده که 700 میلیارد دلار آن نصیب دولت های نهم و دهم شد.

همزمان با رشد بی سابقه قیمت نفت، سقوط طالبان و سپس دشمن قسم خورده ایران صدام حسین موقعیت ویژه ای را در معادلات سیاسی خاورمیانه نصیب ایران نمود به طوری که دو بازار جدید با 70 میلیون جمعیت را به سوی شرکت های ایرانی گشود.

در آمد افسانه ای نفت همراه با جمعیت جوان و تحصیل کرده و زیرساخت های احداث شده توسط دولت های پیشین می توانست موتور محرکی باشد تا رشد اقتصادی دورقمی را تجربه کنیم و گام های جدی در مسیر تحقق اهداف والای برنامه ایران 1404 برداریم.

اما افسوس که برنامه ریزی و علم اقتصاد در درگاه پوپولیسم قربانی و این درآمد تبدیل به بلای جان اقتصاد و جامعه ایران شد.
تزریق بی حساب و کتاب درآمد نفت، رشد بی سابقه پایه های پولی، تثبیت نرخ ارز و سایر سیاست های غلط اقتصادی، بیماری جدیدی را به وجود آورد که در آینده اقتصاددانان به جای "بیماری هلندی" آن را "بیماری ایرانی" خواهند خواند.
توّرم لجام گسیخته و مصرف گرایی، کاهش بهره وری و رقابت پذیری کشور را در همه رشته ها با خود به همراه آورد که نتیجه آن چیزی جز واردات بی رویه و نابودی کشاورزی و تولیدات ایران نبود.

در این دوره تنها شرکت هایی که در زمینه استخراج مواد اولیه و تولیدات کالاهای انرژی بر و یا آنهایی که از رانت های انرژی، مواد اولیه و معدن بهره مند بودند توانستند رشد نمایند و در کمال تاسّف شاهد تبدیل شدن ایران به اقتصادی استخراجی Extractive Economy بوده ایم. 

ریزکشور "نائورو" در اقیانوس آرام می بایست درس عبرتی برای ما ایرانیان باشد. این جزیره استوایی با استخراج و فروش فسفات استحصال شده از معادن خود در اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد میلادی دارای یکی ار بالاترین درآمدهای سرانه جهان شد.

با این حال، سرمایه گذاری های اشتباه، عدم توجه به آموزش و توسعه منابع انسانی و واردات کالاهای مصرفی تمامی منابع این کشور را بلعید بدون آن که زیرساختهای سرمایه ای و انسانی لازم برای توسعه فراهم شده باشد.
 امروز حفره ای عمیق مرکز این جزیره ای که زمانی بهشتی زیبا بود را از آن خود نموده است و بقایای زنگ زده اتومبیل های لوکس در آن پراکنده است.

 مردم آن به علت الگوبرداری نامناسب از غرب و جایگزینی تغذیه بومی با فست فود باعث شیوع اضافه وزن حادّ و بیماری های عروقی و قند شده اند و عمده درآمد دولت آن از محل فروش رای خود در سازمان ملل، فروش پاسپورت و اسکان پناه جویان دستگیر شده توسط استرالیا به دست می آید.

گذشته از مسائل درآمدی، جمعیت جوان ایران علاوه بر فرصت یک تهدید نیز می باشد، نیروی کار جوان و بازار مصرفی که خانواده های جدید در همه رشته ها مانند مسکن، خودرو، لوازم خانگی و... ایجاد می نمایند باعث افزایش نرخ بالقوه رشد اقتصادی می شود. اما این فرصت یک تهدید نیز می تواند باشد چرا که در صورت عدم قرار گرفتن آن در یک اقتصاد مولد و پویا و دست نیافتن به نرخ رشد اقتصادی مناسب، علاوه بر آسیب های اجتماعی کشور توانایی تامین نیازهای درمانی و تامین اجتماعی آنها را در سنین بالاتر نخواهد داشت.

مشکلات زیست محیطی ایران نیز سال به سال جدی تر میشود و متاسفانه از در آمد افسانه ای یاد شده چیزی به مقابله با بحران آب، آلودگی شهرها و مبارزه با پیشرفت کویر تعلق نگرفت.

توسعه زیرساخت های کلیدی که پیش نیاز هر گونه رشد اقتصادی است، نیز یا کند و یا اساساً متوقف شدند.
سرمایه گذاری در تولید برق به شدت کاهش یافت و هیچ گونه توسعه جدی در شبکه انتقال و توزیع صورت نگرفت.

پروژه های حمل و نقل شهری مانند مترو ها هم که به کاهش آلودگی کمک می نمایند، تاثیر به سزایی در کاهش مصرف سوخت (و نتیجتاً افزایش مقدار سوخت قابل صدور) داشته، با کاهش ترافیک باعث افزایش کیفیت زندگی شهری می شوند و از همه مهم تر زندگی محروم ترین اقشار را تسهیل می نمایند، به علت عدم تامین سهم دولت بسیار از برنامه عقب افتادند.

روند توسعه راه آهن که در دولت های پیشین شتاب گرفته بود نیز دستخوش اختلالات ناشی از سوء مدیریت و عدم تخصیص منابع شد. تصور کنید که ما نیز مانند چین راه آهن سریع السیر ساخته بودیم و همانگونه که فاصله1300 کیلومتری پکن شانگهای در 4 ساعت طی می شود شهروندان ما می توانستند از تبریز به مشهد یا از تهران به بندر عباس 4 ساعته سفر نمایند.

آیا چنین خطوطی در شرایطی که به علت تحریم های ناجوانمردانه هواپیمایی، کشور دستخوش مشکلات شده بود نمی بایست در بالاترین اولویت قرار بگیرد؟

اثرات اقتصادی حمل و نقل آسان، ارزان و سریع مسافر و کالا چه مقدار به رشد تولید نا خالص ملی کمک می کرد؟ کاهش تصادفات جان چند هزار ایرانی را نجات می داد و چند خانواده هنوز عزیزان خود را در کنار خود میداشتند؟

فیلسوف اسپانیایی قرن 19 "جرج سانتایانا" می گوید: "آنهایی که توانایی یادگیری از تاریخ را ندارند محکوم به تکرار ان می باشد."

به گفته "ادموند برک" نویسنده و سیاستمدار قرن 18 نیز "تاریخ کتابی است بی پایان که در آن می توان از محل اشتباهات گذشتگان خرد آموخت."

آن چه در سال های پیشین گذشت و فرصت هایی که سوزاندیم سال ها طول خواهد کشید تا جبران شود و مایه افسوس بسیار. اما مهم این است که مایه پند و عبرت ما شود و از تکرار اشتباهات جلوگیری نماییم.

یکی از راهکارهای مبارزه با تهدیدهای یاد شده توجه به بخش مولد اقتصاد کشور است.
مدیریت تولیدات کشاورزی،ارتقاء خدمات ارزش افزوده و تولیدات صنعتی به خصوص آن دسته از تولیداتی که دارای ارزش افزوده بالا هستند و حرکت به سوی "اقتصاد صادرات محور" نظیر آن چه ترکیه را از بحران اقتصادی دهه 80 نجات داد و تبدیل به پانزدهمین اقتصاد جهان نموده است، می بایست به اولویت سیاست های مالی و اقتصادی کشور تبدیل شود.

صنعت برق نیز جز صنایعی است که از رانت های انرژی و مواد اولیه استفاده نمی نماید و می تواند با سیاست گذاری صحیح و اندکی حمایت علاوه بر تامین زیرساخت مورد نیاز سایر صنایع تبدیل به یکی از موتور های محرک اقتصاد کشور شود.

اتاق بازرگانی با توجه به بودجه 1000 میلیارد ریالی و جایگاه قانونی آن در تصمیمات اقتصادی کشور (مانند حضور در شورای پول و اعتبار) یکی از اصلی ترین ابزار های بخش خصوصی برای جهت دهی، تصمیم سازی و در صورت لزوم اعمال فشار برای جلوگیری از اتخاذ سیاست های غلط اقتصادی است. 

خلاصۀ برخی از برنامه هایی که می تواند در راستای تحقق اهداف اقتصادی یاد شده و در راستای تامین منافع بلند مدت همه ایرانیان در دستور کار قرار گیرد به شرح است:

1- باز تعریف روابط دولت و بخش خصوصی به عنوان کارفرما و پیمانکار از طریق بازنگری در قانون مناقصات کشوری و آیین نامه معاملات در راستای برقراری شرایط عادلانه برای طرفین قرارداد

2- بستر سازی صادراتی با حضور موثر در بازارهای هدف و دعوت و میزبانی از هیات های تخصصی
3- برقراری مجدد جایزه صادراتی و هدفمند نمودن آن از طریق ارتباط درصد متعلقه با مقدار ارزش افزوده بومی کالا و یا خدمات مورد نظر

4- عدالت مالیاتی و کاهش فشار مالیاتی بر بخش مولد و شفاف اقتصاد کشور و افزایش درآمدهای مالیاتی از بخش خاکستری و زیرزمینی اقتصاد

5- جلوگیری از تکرار مجدد اشتباه کاهش نرخ واقعی ارز
 

آیت الله طالقانی و عکسها سخن می گویند 3(روحش شاد)

آیت الله طالقانی و عکسها سخن می گویند(روحش شاد)

عکسها سخن می گویند 2 (افسوس عکس شهدا را می بینیم ولی عکس شهدا عمل می کنیم )روح شهید همت شاد باد

عکسها سخن می گویند 2   (افسوس عکس شهدا را می بینیم ولی عکس شهدا عمل می کنیم )روح شهید همت شاد باد

عکسها سخن می گویند(مصدق ،شریعتی،طالقانی،تختی،حسابی،و......روحشان شاد)

عکسها سخن می گویند(مصدق ،شریعتی،طالقانی،تختی،حسابی،و......روحشان شاد)