تصاویر ماهواره ای جالبی که از پدیده های انسانی و طبیعی در سطح زمین گرفته شده است. این تصاویر حاصل بخشی از کارهای “بنجامین گرانت” هنرمند، از سرویس گوگل ارث است که برای یافتن برخی از جذاب‌ترین و تاثیرگذارترین تصاویر ماهواره ای نشان دهنده تمدن بشری استفاده کرده است.
جنگ
در حال ویران‌کردن شرق اروپاست. اوکراین قربانی تجاوز نظامی روسیه شده و
چه دوست داشته و چه نداشته باشیم، سرنوشت اوکراین به‌گونه‌ای اساسی برای
آینده اروپا تعیین‌کننده خواهد بود چراکه بحران کنونی، قواعد و اصولی را که
اروپایی‌ها در قرن‌بیستم با آنها زندگی کرده‌اند تعریف خواهد کرد. آیا
اروپا با اصولی چون آزادی، دموکراسی، حاکمیت قانون و مصونیت مرزهای ملی
زندگی کرده است؟ آیا اروپا مجبور به استفاده از قوه قهریه برای پیروزی خود
خواهد بود و نسبت به این اقدام اشتیاقی دارد؟ آیا دموکراسی «مدیریت» شده و
ابعاد تاثیرگذاری آن بر کشورهای دیگر (خرد یا کلان) برای آینده ما امری
تعیین‌کننده است؟
با پایان جنگ‌سرد و فروپاشی اتحادجماهیرشوروی، استقلال اوکراین و کسب
دوباره تمامیت ارضی آن کشور به‌سرعت به بخشی از نظم اروپایی تبدیل شد. این
واقعیت استراتژیک امروز بیش از هرزمان دیگری در گذشته قابل مشاهده است.
اوکراین دموکراتیک امروز برای آینده اروپا در حال مبارزه است.
«ولادیمیر پوتین» رییس‌جمهوری روسیه خواستار احیای نظم بین‌المللی مبتنی بر
حوزه‌های انحصاری تاثیرگذاری و کنترل توسط قدرت‌های اصلی است؛ نظمی که در
اروپای تکه‌پاره‌شده قرون هجدهم و نوزدهم به نظام قالب تبدیل شده بود.
اوکراین اروپایی و اتحادیه اروپا در مقابل این هدف پوتین ایستادگی میکنند.
این به این خاطر است که سیاستگذاری کنونی دولت روسیه برپایه بی‌ثبات‌کردن
دایمی اوکراین بنا نهاده شده است و روس‌ها این سیاست را به‌خصوص در ابعاد
نظامی و مالی دنبال میکنند. اروپا برای منافع تمام کشورهای اروپایی نباید
اجازه دهد تا این سیاست موفقیت‌آمیز باشد. با وجود جنگ در شرق اوکراین، آن
کشور گام‌های مدیریت‌شده و مهمی را به سوی دموکراسی از زمان سرنگونی دولت
«ویکتور یانوکوویچ» در فوریه گذشته برداشته است. در واقع، از زمان آغاز
خیزش مردمی در کی‌یف در نوامبر٢٠١٣، اوکراین تازه متولد شده است. برگزاری
انتخابات آزادانه و منصفانه ریاست‌جمهوری و پارلمانی در اوکراین باعث شد تا
رهبرانی به قدرت برسند که خواهان اجرای اصلاحات اساسی و تحقق‌بخشیدن
خواسته رای‌دهندگان مبنی بر دستیابی به اقتصادی مدرن و پایان‌دادن به فساد
هستند. همچنین ایجاد ثبات سیاسی داخلی نیز یکی از اهدافی بوده که دستیابی
به آن زمان می‌برد. فارغ از تنش‌های موجود در درون دولت اوکراین، موضوع شوم
دیگری که گریبانگیر آن کشور است، فساد مالی می‌باشد. آمریکا، کمیسیون
اتحادیه اروپا و دولت‌های اصلی عضو اتحادیه اروپا، همگی بر سر این موضوع
اشتراک‌نظر دارند که دست‌کم در اصول، اوکراین نیازمند کمک مالی سریع و
اساسی است تا بتواند در مواجهه با تهاجم روس‌ها از خود دفاع کند. آنان
همچنین با حمایت‌های عمیق‌تر از اجرای اصلاحات اقتصادی و اجتماعی در
اوکراین موافق هستند.
با این حال، آماده‌نشدن بسته اقتصادی در این میان سبب تعمیق دشواری‌های
اقتصادی اوکراین شده است. این به آن خاطر است که صندوق بین‌المللی پول
اعلام کرده در صورتی حاضر به اعطای کمک مالی به اوکراین است که دولت آن
کشور ثبات مالی اوکراین را دست‌کم برای مدت ١٢ماه تضمین کند. آن کشور با
کمبود شدید نقدینگی مواجه است که این موضوع می‌تواند سبب ایجاد بحران مالی
شدیدی در آنجا شود. همچنین این موضوع می‌تواند به تعمیق بحران نظامی در
اوکراین نیز بینجامد.
اتحادیه اروپا از آن‌رو با دشواری‌های شدیدی در مسیر تعهد مالی به اوکراین
مواجه است که با کمبود ابزارهای مالی دست‌وپنجه نرم می‌کند. ضعف اساسی
سیاستگذاری اتحادیه اروپا، فقدان ابزارهای چندجانبه برای تخصیص کمک‌های
مالی به کشورهای همسایه است. سخن‌گفتن از کمک مالی در صورتی که اوکراین در
سراشیبی بحران مالی قرار گیرد، دیگر سخنی پوچ خواهد بود. این خطر برای
اوکراین وجود دارد چراکه کشورهای عضو اتحادیه اروپا هنوز نتوانسته‌اند بر
سر افزایش کمک مالی به آن کشور با یکدیگر به توافق برسند. یکی از راه‌های
جلوگیری از چنین فاجعه‌ای، استفاده اتحادیه اروپا از دوابزار برای کشورهای
غیرعضو در حوزه پولی یورو است تا از آن طریق بتواند نیازهای اوکراین را
برآورده کند: یکی طرح مساعدت مالی کلان که ابزاری است که از طریق آن
می‌تواند یارانه‌های مستقیم و وام ارایه دهد و دیگری تسهیلات مالی
ایجاد‌کننده توازن در پرداخت است که می‌تواند مکملی برای برنامه صندوق
بین‌المللی پول به کشورهای اتحادیه اروپا باشد. هر دوابزار می‌توانند این
اطمینان را ایجاد کنند که فساد مالی در اوکراین باقی نخواهد ماند، بلکه
جریان سرمایه به آنجایی سرازیر خواهد شد که بیشترین نیازهای اوکراین را
برآورده می‌کند. امروز کمک‌رسانی به اوکراین همزمان با وضع تحریم‌های تازه
علیه روسیه از اهمیت بالایی برخوردار است. درواقع، تحریم‌های اقتصادی
نه‌تنها باعث تشدید بحران در روسیه میشود، بلکه تاثیرات منفی خود را بر
دیگر کشورهای اروپایی نیز خواهد گذاشت. به همین دلیل، کمک‌های مالی اروپا
به اوکراین پیام آشکاری به روسیه خواهد بود و نشان خواهد داد اروپا در
مقابل بی‌ثبات‌سازی اوکراین از سوی کشورهای خارجی از خود بردباری نشان
نخواهد داد. موضوع مهم دیگر آن است که اگر واکنش غرب به تهاجم روسیه علیه
اوکراین تنها به تحریم‌های اقتصادی محدود شود، «ولادیمیر پوتین» راحت‌تر از
گذشته خواهد توانست غرب را به‌دلیل رفتار خصمانه علیه روسیه مقصر اصلی
بدترشدن وضعیت زندگی شهروندان عادی روس بداند و این موضوع خواهد توانست به
تقویت روحیه ملی‌گرایی تهاجمی در روسیه از سوی او منجر شود. امروز، تنها
چیزی که برای تبدیل سرمایه‌های اتحادیه اروپا به کمک مالی به اوکراین
موردنیاز است، خواست و اراده سیاسی است. نخستین و مهم‌ترین گام باید توسط
«ژان کلود‌یونکر» رییس کمیسیون اروپایی برداشته شود تا پیام سیاسی قدرتمندی
به تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا برای کمک به اوکراین رسانده شود.
پیش‌تر در بخش‌های اول و دوم سری
مقالات “شهرهای گمشده در غبار زمان” به معرفی مهم‌ترین شهرهای گمشده،
متروکه و مدفون در جهان پرداختیم. اما در ادامه این سری مقالات و در بخش
نهایی قصد داریم به بررسی شهرهای گمشده در کشور عزیزمان ایران بپردازیم تا
شما دوستان عزیز بتوانید در تعطیلات پیش رو سری به این مناطق زده و با
شهرهای گمشده باستانی کشورمان بیشتر آشنا گردید. امیدواریم از این سری
مقالات لذت برده باشید.
شهر سوخته
شهر سوخته بقایای ابر شهری است باستانی که در استان سیستان و بلوچستان واقع شده است. این شهر روی آبرفت‌های رود هیرمند ساخته شده و زمانی در ساحل آن واقع شده بود. گفته میشود این شهر پیشرفته ترین شهر تمدن کهن به شمار می‌آید که با دوره برنز تمدن جیرفت همخوانی دارد. دلیل از بین رفتن و خالی از سکنه شدن این شهر در هاله‌ای از ابهام است از این رو به این نام خوانده میشود. بنا بر یافته‌های باستان شناسی این شهر 280 هکتار وسعت داشته و صنایع گوناگونی در آن رواج داشته‌اند. نمونه‌هایی بدیع از زینت آلات در حفاری‌های این شهر به دست آمده که گواه این مدعا هستند. همچنین شهر سوخته از سیستم آبرسانی و تخلیه فاضلاب برخوردار بوده که در مقایسه با امکانات شهرهای آن زمان نشان دیگری بر پیشرفت و شکوه این شهر باستانی می‌باشد. قدیمی‌ترین تخته نرد جهان نیز در این شهر یافت شده است.
برای نخستین بار در شهر سوخته یک چشم مصنوعی پیدا شد. مطالعات اولیه نشان داده‌اند که چشم چپ یک زن تنومند مدفون در قبر شماره 6705 مصنوعی بوده است. به علت طول زمان زیادی که بخش زیرین این چشم مصنوعی با پلک چشم در تماس بوده آثار ارگانیکی پلک چشم نیز بر روی آن مشهود است. جنس و ماده‌ای که چشم مذکور با آن ساخته شده هنوز به دقت روشن نشده و تشخیص آن به آزمایش‌های بعدی موکول شده‌است، اما به نظر می‌رسد که چشم مزبور مخلوطی از جنس قیر طبیعی با نوعی چربی حیوانی است.
کشف
شدن بازی‌ای شبیه به تخته نرد امروزی یکی دیگر از شگفتی های این شهر است و
با توجه به قدمت شهرسوخته می‌توان گفت که قدیمی‌ترین تخته نرد جهان متعلق
به این مردم است.
شوش (Susa)
شهر باستانی شوش از مراکز مهم تمدن قدیم، پایتخت چند هزار ساله عیلامیان و پایتخت زمستانی امپراتوری هخامنشی بوده است. طوایف لر کوچک و بزرگ و بختیاری و اقوامی دیگر همچون دزفولی و شوشتری در این شهر زندگی میکنند.
این
شهر کهن در 150 کیلومتری شرق رود دجله در استان خوزستان قرار گرفته است.
حفاری‌های باستان شناسی نشان می‌دهد 9000 سال پیش این شهر سکونت‌گاه
کشاورزان بوده است. از دیدنی‌های این شهر می‌توان به کاخ آپادانا، کاخ
اردشیر، چغازنبیل، ایوان کرخه و تپه‌های باستانی آن اشاره کرد.
شهر دقیانوس
مورخان
و باستان‌شناسان با حفاری‌های متعدد در حوزه رود هلیل رود و روستای صندل
به این مهم دست یافتند که گهواره تمدن خاورمیانه نه تمدن بین‌النهرین که
تمدن درخشان جیرفت بوده است. گفته میشود شهری به مساحت 400 کیلومتر مربع
در کنار رود هلیل رود قرار داشته که حتی از تمدن بابل و بین‌النهرین نیز
قدیمی‌تر بوده که منظور همین شهر دقیانوس است. این مهم با کشفیاتی که در
حفاری‌های باستان شناسی به دست آمده اثبات شده و این شهر هم اکنون ثبت ملی
شده است.
شهر بلقیس
یکی از بزرگ‌ترین بناهای خشتی و گلی ایران است که در جنوب اسفراین قرار گرفته و بالغ بر 180 هکتار وسعت دارد. در این شهر ارگ، برج و بارو، مقبره، خندق، آب انبار، کاروانسرا و دیگر بناها مشاهده میشوند.
بر
اساس تخمین‌های صورت گرفته این شهر از اواخر دوران ساسانیان مسکونی بوده
است. ارگ بلقیس اسفراین را پس از ارگ بم به عنوان دومین بنای خشتی ایران
می‌شناسند.
شهر حریره
شهر باستانی حریره واقع در جزیره کیش از توابع شهرستان بندر لنگه و از جاذبه‌های گردشگری استان هرمزگان در جنوب ایران است. در شمال جزیره کیش آثار و ویرانه‌هایی مشاهده میشوند که یادگاری از این شهر باستانی به شمار می‌آیند.
دوران
طلایی شهر حریره از سال ۳۶۷ تا ۹۱۲ هجری قمری بوده است. وسعت این شهر
باستانی ۱۲۰ هکتار است. براساس کاوش‌های باستان‌شناسی صورت گرفته در این
منطقه، حریره از تعدادی خانه اعیانی، حمام و قنات قدیمی تشکیل می‌‌گردیده
است.
منبع : زومیت
٠ راهکار برای جهانی‌سازی بدون فقر
بیش
از هزارو٢٠٠میلیون‌نفر در جهان امروز زیر خط فقر زندگی میکنند. بیش از
نیمی از مردم ساکن این کره خاکی روزانه درآمدی کمتر از سه دلار دارند.
برای تامین آب آشامیدنی سالم، غذای کافی، بهداشت و مکانی برای زیستن و
آموزش به همه مردم جهان، سالانه به مبلغی معادل ۸۰ تا صدمیلیارددلار نیاز
است. این مبلغ تنها برابر نصف درآمد سالانه چهار نفر از ثروتمندترین مردم
جهان و نیز بسیار کمتر از نصف هزینه‌های تسلیحاتی سالانه است.
به نظر پروفسور هانس آبراهامسون، مدرس دانشکده تحقیقات صلح در دانشگاه شهر
گوتنبرگ سوئد، فقر موجود در بخش‌های وسیعی از جهان امروز معضل بزرگی است که
خود به‌تنهایی بستر بسیار مناسبی برای رشد و گسترش درگیری‌های خشونت‌آمیز و
تروریسم است و البته جهانی‌شدن تحت مدیریت نولیبرالیسم نیز بستر اصلی رشد و
توسعه نابرابری در جهان است اما از طرفی تاریخ هم فرصتی طلایی برای
دگرگونی فراهم کرده است. آبراهامسون تصریح می‌کند روش تولید و الگوی مصرفی
باید مناسب با امکانات زیست‌محیطی جهان باشد، تا بتوان به ساختاری که در
بلندمدت مورد‌نظر بوده و برای آن تلاش میشود، دست یافت. چرا که شیوه تفکر
امروز، این خطر را به همراه دارد که به دلیل محدودیت‌های محیط زیست و قدرت
خرید نازل کشورهای فقیر، تولیدات و خدمات لوکس سرمایه‌داری شبکه‌ای تنها در
راستای پاسخگویی به نیازهای بخش کمتری از شهروندان دنیا که قدرت خرید آنها
را دارند، سمت‌گیری کنند. به‌عبارت‌دیگر، این خطر وجود دارد که ما در
آینده شاهد درغلطیدن نظم تولیدی موجود به نوعی آپارتاید بین‌المللی باشیم.
بخش زیادی از سکنه روی زمین هر روز بیش‌از‌پیش در حاشیه سیستم تولید و مصرف
قرار می‌گیرند. شتاب بیشتر اقتصاد بازار به روش کنونی، ماحصلی جز تبدیل
جهان زندگی به جامعه تحت سیطره اقتصاد بازار که در آن هر روز عرصه‌ها و
بخش‌های بیشتری از زندگی ما انسان‌ها به‌کالا تبدیل میشود، ندارد. برای
مهار کردن این شتاب، جهان غرب نیز باید به‌نوعی‌دیگر از مدرنیته روی آورد.
هدف از طرح شعار «زندگی ما کالا نیست» یادآوری این نکته است که داشتن یک
سرپناه، دسترسی به آب سالم، غذا، بهداشت و شرایط مناسب توسعه یک زندگی
درخور شأن و کرامت انسانی باید جزء حقوق پایه‌ای، اولیه و بی‌چون‌وچرای
همگانی باشد، نه آذین‌بند چند قرارداد تجاری بین‌المللی.
او در پاسخ به پرسش «آیا جهانی بهتر می‌توان ساخت» این برنامه را در کتاب
«یک فرصت طلایی؛ تئوری و استراتژی برای جهانی‌شدن» پیشنهاد می‌کند که مبتنی
بر ٢٠ راهکار است. از جمله این راهکارها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
١- کمک‌های اقتصادی بین‌المللی به کشورهای فقیر باید تا میزان سه برابر افزایش یابند تا زمینه را برای ایجاد یک قرارداد اجتماعی بین‌المللی و تضمین حق برخورداری انسان‌ها از غذا، آب سالم، لباس، سرپناه، برق و انرژی خانگی، بهداشت‌و‌درمان، آموزش و کمک‌هزینه فرزندان فراهم کند.
٢- منابع لازم برای توسعه و مبارزه با فقر را باید از طریق کاهش از هزینه سلاح‌های کشتار‌جمعی و تجارت اسلحه تامین کرد.
٣- افزایش منابع مالی و اختصاص آن برای مدیریت بحران‌ها تحت‌هدایت سازمان‌ملل‌متحد و حل مسالمت‌آمیز درگیری‌ها از طریق کمک به توسعه اقتصادی و اجتماعی.
٤- باشگاه غیررسمی همکاری کشورهای بزرگ که تحت نام G٨ فعالیت می‌کند، باید برچیده شود و فعالیت و وظایف آن باید به‌عهده سیستم به مراتب دمکراتیک‌تری از امروز، سازمان‌ملل‌متحد، گذاشته شود. باید اعضای ثابت شورای امنیت سازمان‌ملل‌متحد افزایش یابند و تصمیمات آن برپایه تعامل اصولی اتخاذ شوند.
٥- پروتکلی تکمیلی باید به‌وجود آید برای نظارت بر اجرای قراردادها و موافقتنامه‌ها در چارچوب سازمان ملل‌متحد که در برگیرنده و تامین‌کننده امنیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی باشد.
٦- قوانین و مقررات سازمان تجارت جهانی باید در پیروی از موافقتنامه‌ها و قراردادهای مربوط به سالم‌سازی محیط زیست تنظیم شوند.
٧- مذاکرات جاری گات در مورد خصوصی‌سازی بخش خدمات دولتی مانند آموزش و پرورش، بهداشت و درمان عمومی، آب و فرهنگ باید قطع شوند و تحقیقات جامع و دقیقی از پیامدهای مقررات‌زدایی صورت گیرد.
٨- تنظیم اصول معینی که وظیفه نظارت بر چگونگی دستکاری و لقاح ژنتیکی و تاثیرات جانبی آن بر سلامتی انسان‌ها و طبیعت را داشته باشند.
٩- حمایت از «جنبه‌های تجاری حق مالکیت معنوی» که فعلا سازمان تجارت جهانی مسوولیت آن را به عهده دارد، باید از این سازمان گرفته شود و در اختیار پارلمان کشورها یا سازمان جهانی مالکیت سرمایه‌های معنوی جهان قرار گیرد.
١٠- شرکت‌های فراملی را باید مجبور کرد از مفاد منشور حقوق بشر در مورد حق برخورداری افراد از کار و ایمنی محیط کار و نیز موافقتنامه‌های مربوط به سلامت محیط زیست پیروی کنند.
١١- یارانه‌های مربوط به صادرات تولیدات کشاورزی در کشورهای صنعتی باید متوقف شوند و سیاستی مبتنی بر اصل احترام به مشروعیت استقلال مواد غذایی ملت‌ها، یعنی حق تصمیم‌گیری بر چگونگی خط تولید و سمت و سوی آن، کانال‌های توزیع و الگوی مصرف اتخاذ شود.
١٢- افزایش دسترسی کشورهای فقیر به بازارهای صادراتی به‌ویژه در مورد اقلام و محصولات کشاورزی و تولیدات نساجی. فشار و پیش‌شرط لیبرالیزه‌کردن تجارت کشورهای تهیدست باید برداشته شود
١٣- ایجاد نوعی نهاد بازرسی مالی بین‌المللی که وظیفه‌اش براساس تصمیمی سیاسی، تنظیم و قانونمندکردن بازار مالی و کاستن از میزان بورس‌بازی باشد. باید مراکز و مناطقی که بهشت مالیاتی نامیده میشوند برچیده شوند و ایجاد چنین مناطق امنی ممنوع اعلام شود. به کشورهای فقیری که برای کسب درآمد به این سوداگری تن در می‌دهند، پیشنهادهای دیگری جهت کسب درآمد داده شود.
١٤- فعالیت بانک‌های مرکزی کشورها، بانک‌های مرکزی همکاری‌های منطقه‌ای و نیز صندوق بین‌المللی پول باید شفاف و علنی باشد. این موسسات باید با کمیسیون‌های مالی پارلمان کشورها همکاری بیشتری داشته باشند.
۱۵- بدهکاری‌‌های مربوط به همکاری‌های سه‌جانبه و چندجانبه کشورهای فقیر باید بدون هیچ‌گونه قید‌و‌شرطی بخشوده شوند و اعتبارات مالی آنها درخصوص دریافت کمک‌های اقتصادی افزایش یابند.
استاد
مصطفی ملکیان در پاسخ به این سوال که توصیه شما به انجمن ها یا گروه های
علاقمندی که می خواهند در زمینه آموزش و پژوهش علوم انسانی فعالیت بکنند
چیست، در جمع تعدادی از دوستان و علاقمندان سخنانی ایراد کردند که حاصل
تجربیات ۴۴ ساله ایشان در تدریس و تحقیق در این حوزه است.
ایشان در ابتدا مخاطبان واقعی این توصیه ها را افرادی دانستند که دارای سه شرط زیر باشند.
۱- رشته تحصیلی، کار تدریس و حوزه پژوهششان علوم انسانی است و
۲- واقعا می خواهند ورای محدودیت های نظام دانشگاهی کشور کار کنند و فرض بر این است که
۳- الزام معیشتی آنها را وادار نکند که قسمتهایی از این برنامه را حذف کنند یا برخی از این قسمتها را بر سایر قسمتها مقدم کنند.
ایشان در ادامه ۵ مرحله را برای فعالیت اثربخش در زمینه آموزش و پژوهش علوم انسانی معرفی کردند و رعایت ترتیب آن را نیز مفید دانستند.
مرحله اول: تهیه جعبه آچار (Toolkit) علوم انسانی
بنابر دیدگاه استاد ملکیان در فلسفه یک سلسله اصطلاحات (الفاظ و مفاهیم و نظریه هایی) وجود دارد که برای رشد در علوم انسانی باید از آنها اطلاع داشته باشید. تدریس و تحقیق بدون این جعبه آچار، اساتید و دانشجویان علوم انسانی را به بن بست میکشاند. کمکی که یک متفکر می تواند به این کشور بکند این است که این الفاظ، مفاهیم، نظریه ها را در یک دایرء المعارف بنویسد. ایشان در ادامه به برخی از این اصطلاحات نظیر رویداد و روند، نسبت و خاصه، توصیف، تعریف، تجویز، تبیین، شباهت خانوادگی و پیامدهای برداشت ناصحیح از آنها اشاره کردند. منابع این اصطلاحات از دیدگاه استاد ملکیان عبارتند از مابعد الطبیعه، منطق، فلسفه زبان، فلسفه ذهن و فلسفه های مرتبه دوم.
مرحله دوم: تفکیک بین واقعیت (Fact)، ارزش (Value) و وظیفه یا تکلیف (Obligation)
استاد ملکیان اظهار داشتند دانشجویانی که وارد رشته های علوم انسانی می شوند باید بدانند کجا داریم واقعیت‌های انسانی را بیان می کنیم، کجا ارزش ها و کجا وظایف. آنها باید بدانند هر یک از رشته های علوم انسانی با کدامیک از این سه سروکار دارند. ایشان در ادامه به تفاوت رشتههایی نظیر روانشناسی، اقتصاد، فیزیک و رواندرمانی از این حیث اشاره کردند. از دیدگاه ایشان برخی از علوم صرفا با واقعیات سروکار دارند (نظیر فیزیک و شیمی) و برخی دیگر با وظایف یا تکالیف (نظیر علوم فنی و مهندسی)، اما علوم انسانی با هر سه مورد سروکار دارند.
مرحله سوم: یادگیری متدولوژی علوم انسانی
استاد ملکیان در این زمینه بر یکی از معانی متدولوژی علوم انسانی تاکید داشتند که عبارت است از تفکیک بین تحقیق، نقد، دفاع، مذاکره، همکاری و خلاقیت. از دیدگاه استاد در هر علمی می شود ۶ کار انجام داد: ما در هر علمی گاهی داریم تحقیق می‌کنیم، گاهی نقد می کنیم، گاهی در حال دفاع هستیم، گاهی مذاکره می‌کنیم، گاهی داریم همکاری می‌کنیم و گاهی هم خلاقیت بروز می دهیم. دانشجویان و اساتید علوم انسانی باید روشها، فواید و غایات هر یک از این ۶ مورد را یاد بگیرند.
مرحله چهارم: تصریح وجوه تمایز انسان و سایر موجودات
استاد ملکیان با تاکید بر اینکه وجه تمایز علوم تجربی انسانی و طبیعی در موضوع مطالعه آنها (انسان و طبیعت) است و همین وجه تمایز است که موجب تفاوت متدولوژی آنها نیز میشود. لذا ضرورت دارد آخرین دستاوردهای بشر را در فرق میان انسان ها و موجودات دیگر یعنی و جمادات و نباتات و... مشخص شود. ایشان کتاب فلسفه امروزین علوم اجتماعی از برایان فی را یکی از کتابهای مهم در این زمینه دانستند.
مرحله پنجم: شناسایی مشترکات علوم انسانی
استاد ملکیان در ادامه اظهار داشتند که در جمعهایی که تنوع رشته تحصیلی وجود دارد، لازم است مشترکات همه علوم انسانی بحث شود. ایشان در همین زمینه بین رشته های علمی و فنی و هنری در دیسیپلین علوم انسانی تمایز قائل شدند. به زعم ایشان ما در علم صرفا به دنبال شناخت واقعیت ها هستیم. در این معنا جامعه شناسی و روانشناسی در علوم تجربی انسانی همانند خون شناسی در علوم تجربی طبیعی، علم محسوب میشوند. از سوی دیگر در رشته های فنی به دنبال شناخت ابژه هستیم تا آن را دگرگون کنیم و بر منفعت مترتب بر آن بیافزاییم. بر این اساس رشته مدیریت در علوم تجربی انسانی همانند پزشکی در علوم تجربی طبیعی، فن محسوب می شوند. اما برخی از رشته ها نیز وجود دارند که اگرچه هدف آنها تغییر و دگرگونی در ابژه است اما نوع تغییری که این رشتهها به دنبال آن هستند کاهش زشتی یا افزایش زیبایی ابژه است. استاد ملکیان این رشته ها را رشته های هنری می نامند و آن را به دو شاخه بزرگ هنر مکتوب (شامل شعر و قصه و حدیث نفس و انواع مختلف ادبیات) و نامکتوب (رقص، موسیقی، نقاشی، مجسمه سازی، معماری، عکاسی، تئاتر، سینما) تقسیم میکنند. از دیدگاه استاد ملکیان طی این مراحل با تلاش جدی و مستمر، فرد را به درجه اجتهاد در علوم انسانی میرساند که حاصل آن قدرت بیان رای شخصی در باره موضوعات مختلف علوم انسانی است.